Cylchgronau Cymru

CYLCHGRAWN CENEDLAETHOL. Cyf. III.] RHAGFYR, 1855. [Rhif. 12. O'r HauL DAEAREG {Geology) "Scientia est airaca omnibus." [Parhad o tu dal. 377. Tuydeddol.—Y fFurfîau trydeddol a gynnwys yr hollhaeDau rbeolaidd o galchfaen, marl, clai, tywod, a graian, a ddigwyddant uwcblaw y sialc. Cyn Ilafunon yr enwogion Cuvicr, ac M. Brogniart, cyfrifid y gwelyau hyo fel tyrriadau arwynebol yn uuig, heb fod yn gyfeiradwy at un yspaid pennodol, ond yn awr, ystyrir hwy fel yn cyfansoddi ffurfiad ar eu penau cu hunain, yn gwahaniaethu ar nn llaw oddi wrth y priddgalchog, nid yn unig yn ei g^fansoddiad mwneiol, oud yn y grarìd uwch o beirianaethau y mae yn gyn- nwys; ac ar y llaw arall( oddi «rth y cleiau a'r tywodau arwynebol, trwy ei f«.'d yn rbcolaiad haencnol, ac yn soddiadau gweddillion milod gwahaníaeth- ol oddiwrth rywiau presennol. ln gyffredinol, yr haenau ydyntrydd dyr- riadol, heb fod o diwch mawr, oc yn cyflwyno yruddangosiadau ag sydd yn roynegu inyuych gyfucwidiadau o weithrediadau croywddyfrol a morawl. Ceir mewn rhai gwelyau weddillion morawl, tra y cynnwysa craill yn unig diifilod, a phlanhigion, a chregyn croyw-ddyfrol. Y mae yr bollgyí'res yn llal cydsylweddol, nag un o'r c)ssodau eilyddol, ac yncynnwys planhigion a milod, yn tebygoli i ffutfiau prcseufodol. Gwahaniaeth hanfodol rhwng y trydcddol, a ffurfiadau hcuach. sydd gynnwyseüig yn y ffaith. fod yr olaf yn ■cadw uiiffurfiaeth rhyfeddol yn eu cyfansoddiad a'u nodwedd, dros y glób i g}d, tra mae y blaenaf yn dangos braidd cynnifer o wahaniaethau mewn cy- iansoddiad, «g sydd o gloriau gwaelodiad. Gweddillion peiriannol y cys- sawd hwu a gyfausoddaDt ei nodwedd mwyaf pwysig a dyddorol. Cloddion <5)fnodau çyunarach ni chyflwynent ond ychydig o gyrìweddiad. ac yn aml dim cyffelybrwydd i blanhigiou a milod presenol; yma modd bynnag mae y tebygolrwydd yn fynych mor gyflawn, fel uarì allyr aniinydd ond priu nodi allan wabaniaeth rhyngddynt a'r rhywiau sy'n fyw. Fel hyn mae Daeareg yn dadblygu graddoliad prydferth o fodoliad o gwrelau, meddalogau a chicstogau syml y llwydfeini;—pysggcmmog, liiifiínd, a phlanhigion cudd- briodasol yr is-eil)ddol; crcgin ystafcllog, ymlusgiaid tnadfeiliog, a mam- mulion cudeuog yr uweli-eilyddo), i fynu hyd y gwir goed dwyhad-ddeiliog, arìar, a phedwaitroediaid cawraidd, y priínod trydeddol. Ni ddylai yr as- tudiwr, modd bynag, dybied fod cloddion y prifuod hwn yn ei arwaiu i fynu i bwngc presennol auianbeirianol, o blegid miloedd o rywogaethau, y rhai y pr^d hynny a fywiolent, ac a gynnyddent, a aethant yn eu tro allau of'orìol- iaeth, ac a ddilynwyd gan eraill yiuhell cyn i ddyn gael ci osod ary ddacar, fcl pen hanfodiad bywydol. Oddi wrth cu cyflcad peithynasol, ac oddt wrth y gwcddilliou peiriannol oynnwysedig yuddynt, galluogwyd daeaiegwyr i wahaniaethu yn y gyfres tryded'iol o haen;iu, bcdwar prifnod mawr o wael- odiad. I'i hynaf o'r prifnodau trydeddol, cymíiwyswyd yr enwad coccn- aidd ; yr ail a elwir y cyfnod miocenaidd; y trydydd, yr hýn-bliocenaidd j