Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

W W Wjì "íslra <p.ur trs' $jn|thjro," IlHIF 2.] TREMADOG: DYDD GWENER, GORPHENHAF 2, 1858. [PuisSrt. ¥r %mxx%\ŵ. GyPEILLÎOÌÍ HAEODBARCH : Dyma'b Brython wythnosol o'r diwedd yn eich dwylaw. Y mae newydd ddyfod allan o esgoreddfa'r Wasg, yn blentyn gobeithiol o ran ei ymddangosiad, a iachus a cbryf o ran ei gyfansoddiad. Ond baban' ydyw, yn gofyn arageledd a thriniaeth ofalus: mae yn rhaid iddo wrth laeth meithrinol ac ymborth priodol: ac yr ydym yn ei gyflwyno i chwi, y Cyhoedd çaredîg, i dderbyn maeth a lluniaeth ar eich gliniau mammaethol, ac i sugno magwr- aetb Ienyddol a gwyddorol allan o'ch bronau llaethog chwi, ac i gáel'ei wisgo â dillad addysg, addurnedig à thìysau chwaeth. Ac ond i chwi roi derbyniad croesawus iddo, efe a dyf ac a brifia o dipyn i betb, yn llauc ac yn ddyn heinif, a chyflawn yn ei ysgog- iadau corfiforol, a doeth a synwyrfryd yn ei gynneddfau eneidiol a dealltwriaethol, i amddiffyn eich iawnderau fel aelodau cymdeithas, ac i chwanegu eich Ilesâd a'ch dyddordeb fel llenyddion, ac i gyf- ranu i chwi swrn byd o addysg ac adeiladaeth fel crefyddwyr ac aelodau Eglwys Crist. Ond i adael heibio yraadroddiou dammegol, ni a geisiwn osod ger eich bronau, yr hyn sydd i chwi ei ddysgwyl oddi wrth y Brython, fel Cyhoeddiad wythnosol a Newyddiadur Cymr'aeg; a hyny heb son yn neillduol am ddiffygionNewyddiaduron a Chyhoeddiadau ereill y Dywysogaeth, cìi'm ond dywedyd wrth fyned heibio, na buasai eisieu na galwad am ymddangosiad y Brython, oni buasem yn ystyried fod diffygion, a bod eisieu gwneuthur y diffygion hyny i fyny. . . Mae enw bedydd y Newyddiadur, sef yr enw Beython, 'yn dipyn o w-ystl i'r Cyhoedd p'r hyn a ymegnîwn ei wneuthnr ar ei dudalen- nau Golỳga ein Cyhoeddiad y darlîenwyr nid yn unig fel Cymry, ond hefyd fel Prydebnaìd, neu Frythoìûaìd ; sef yw hyny, feÌ aelodau o Deyrn-wladwriaeth Prydain Fawr, ac fel aelodau o Egîwys Prydain Fawr, ac fel rhai ag ÿ mae dysgeidiaeth a gwybod- aeth Prydain Fawr yn etifecldiaeth iddynt, ahanes eynnydcl masnaeh a líenyddiueth, a moesoldeb" a mawredd Prydain Fawr yn dwyn perthynas agosâhwynt. Mae'r ffyrdd haiarn à'r brysfynag gwefrol, a ehynnydd yr iaith Seisoneg yn ein bro'dir, wedi Uẃytldo (c'ẃyhw'n ni neu beidiwn o'r plegid) i dy^u ymaith ganolfur y gwahaniaeth rhyngom ni, fe| Cymry, a'r preswylwyr ereiîl ag sy'n earírefu rhwng glanau'r Atlantic yn y Gorllewin, a glanau'r Môr Gerraanauid yn y tueddau dwyreiniuî, o Benryn Dewi Sant ym Mhenfro, id man lle yr ymarilwysa yr Humber i'r cefufor, ac o barthau mwywf gogìeddol yr Aìban hyd yn neheuuìr Cernyw. Mae'r Seison.weithian, erys hir ahwyr, yn frodyr gwladwriaethoì- i ni, yn byw, lawer o honynt, yn ein mysg; ac yr ydym yn cael ein rheo'i gan yr un cyfreithiau, ac yn mwynhau yr un rhyddid gwladol a chrefyddol â hwynt, o dan deymaniad ein hanwyl Frenine* Victoria, yr hon sydd hanedig o waed Owain Tudur, o Benmynydd Mon ; ydyw, y mae gwaed coch cyfan Cymryyn dawnsio yn ei gwythíenau a tharawiad Cymroaidd yw pob tarawiad ag y mae ei cnalon yn ei wnenthur o fewn ei dwyfron. Ond a ydyw cyffredinoli'r meddylddrychau gwladwriaethol hyn, ac eangu a lièdü sylfeini ein teimladau fel hyn, yn ein gwneuthur ni, hil yr hen Frythoniaid enwog, hil Hu Gadarn, Dyfuwal Moeb mud, Cadwaladr Fendígaid, Iíywel Dda, a Llywelyn Dywysog, ẃr Owain Glyndwr, yn Hai Cymroaidd ? A ydyw estyn delieulaw cymdeithas mewn Llenyddiaeth a Chrefydd, a Lhwod-ddysg, i'n cymmydogion sy'n hil ílengist a Horsa, yn tueddu i'n gwneutimr ni, fel Cymry, yn llai cenedlaethol ? Nac ydyw mewn un modd. Yn y gwrthwyneb, byddwn yn well Cymry, yn Gymry mwy Cymroaidd, yn deilyngach cynnrychiolwyr o'n heaatiaid gogoneddns gynt, os peidiwn ag ymgyfyngu. y.n ormodol yn ein meddyliau o ran ein syniadau cymdeithasol o fesur terfynau culion Clawdd Offa,. A oedd Walter Scott yn llai cenedlaethol fel Ysgotiad, a oodd Thomas Moore yn llai o Iwerddoniad o ran ei syniadau, ara iddynt ym- eangu o ran eu meddyiiau, i fod yn aelodau brawdol o yndrerodraeth Prydaìn ? Nac oeddynt; ond yr oedd Scott ynftoy o Ysgotiad, a Moore ynf ■■/•■?/ o Iwerddoniad, o blegid iddynt wneuthur hyny. Ac felly, dilys yw, ybyddwn idunau yn well a theilyngach, a'mwy een- ed'aethol. Cymry, os mabwysiadwn i ni ein huhain, hyd ag y bydcl« j modd, lenyddiaeth a dysg y Seison yn ddirwgaach, ddiwiraf««, ■ ddigeufigcn. Ac ystyriaethau o'r fath hyn, a'n íueddodd i enwi eiu i Newyddiailur ar yr enw Bia'niON ; a'o bwriad yw gwneaîhur y j Brytiion yn offeryn diwygiad ac adeiladaeîh ein hanwyl gydfrodyr I Cymroaidd, ar dir egwyddraion addysg a diwyüiaetli mwy eytned- ! in<îl nag sydd yngyfynged;g rhwng terfynaii gorliewinol F^afren a> í Dyfrdwy ar y naiii law, a glanau'r Mòr Udd a'r Mòr Werydd ai' y I üaw .arall.. Caays y mae Cylhjll hirion brad Caer Caradog, erys