Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

SWYDDOGOL DElíL URDÜ AMIBY..0L Y TEMLWYR M YN flGHYMRÌJ. 24 O'R GYFfLOL NEWYDD. 45 O'R HBÎST GYFROL. RHAGFYR 1, 1876. [Pris Ceiniog DR. WELL. RROWN AR Y NEGROAIDD. CWESTIWN Traddodwyd yr anerchiad a ganlyn gan Dr Wells Brown (dyn du) yn eisteddiad haner blynyddol Uwch Deml Massachusetts. Yr oedd y brawd hwn wedi cyn- rychioli ei Uwch Deml unwaith o leiaf ynyTO. Deml Yr oedd vr Anrhyd. S. D. Hastmgs, CW.D.U.D., vn bresenol fel dirprwyaeth oddiwrth y W.D.U.D. pan wnaed yr araith, a hyny er. enill Massachusetts i gyrner- adwyo gẃeithred j Ẃ.D.U. Deml yn Loumille yr hon weithred barodd i'r Prydeinwyr ac eraiU ymneillduo. Y penderfyniad canlynòl, pa fodd bynag, fabwysiadwyd er gwaethaf medrusrwydd a hyawdledd Mr. Hastmgs :— " Tra yr ydym yn teimlo fod gweithred y W.D.U. Deml yn ei heisteddiad diweädar yn Louisyiìle yn groes i egwyddórion ein Sd a rhyddid dynol, eto, oherwydd y mfer bychan syddyn EnolCyn yr csteddiad hwn) yr ydym yn awgrymu fod i'r holl Dremmoi yn » . b yll<70r MiUduol o saith, i'w penodi gan yr UD í$ ^ pwylígorhwnw' i wneyd adroddiad yn eisteddiad nesaf yr'U.'D. hôn." AEAITH DR. BBOWN. Uwch Deilwng Brif Demlydd,—Yr ydym wedi gwran- rkw am awr a haner ar y C.WUD. Hastíngs yn ei am- ddifEyniad o weithrediadau y W.D.U.D yn ex heisteddiad diweddaf yn Louisville, lle y cadarnhaodd y corff hwnw, yn ymarîérol, o oddef cau dynion duon allan or Urdd yn y Taleithiau Deheuol. Ceisiodd brofi i chwi fod y • W D U D bob amser o blaid gwneyd cyfiawnder â r negro, ac nad öedd erioed v:edi cymeradwyo cau allan y dynjon duon yn y Do. Gadawer i ni gael gweled pa mor beü y mae ei haeriadau yn gywir. Am ddeng mlynedd y mae, y dynion duon wedi eu cau allan o'r Urdd jn y De. Oauir hwy allari hedchjw. Mae rhywun wedi gwneyd hyn. Pwy ydyw? Mor fbreu a 1866, gosododd U.u. Kentucky yn ei Chyfansoddiad na dderbynid yr un person i'/ürdd yn v Daìaeth ond rhai o " waed gwyn pur, gosodiad o'r fath fwyaf chwerthingar, gan nad oes y tatù beth a " gwaed pwyn pur," ac os oes, Kentacky yw un o r Taleithiau olaf yn yr Undeb Americanaidd a daylai wneyü ileitniau oiaiyu.yr unu.. iJfUv.^............._ ...... . fath honiad, canys y mae yn fEaith hanesyddol fod Lloegr, yn y cyfnod trefedigaethol, wedi alltudio nifer toawr o'r drwgweithredwyr i'w pieddianau Americanaidd, ac wedi eu glanio ỳn Yírginîa a Maryland, ac ymfudodd lliaws o honynt wedi hyny i Kentucky. Mae gwaed y d'rwgweithredwyr álltudiedig hyn yn llifo drwy ẃythienau poblogaeth wen bresenol Kentucky, Cymaint a hyn ar y " gwaed pur." Yr oedd gwaith U.D. Kentucky yn cau allan y dynion duon yn ddigon gwybyddus i'r W.D.U.D., ac wedi ei gymeradwyo ganddi. Yn eisteddiad Madison, |yn 1872, daeth y cau alìan yma ar gyfrif lliw o flaen y W.D.U.D., ac yma datganodd y Deheuwyr na dderbyniai iy negroaid ein Hurdd, na fÿnent ddyfod yn Demlwyr Da, a'r sicrwydd pendant hwn ar ran y cynrychiolwyr Deheuol a gymhellodd Joseph Malins yn anewyllysgar i gydsynio í'r bobl dduon gael yr achos dirwestol wedi ei gyflwyno iddynt mewn gwedd arall. Ac yn awr hona y Deheuwyr mai y Brawd Malins—gwelliant yr hwn a gollwyd—oedd awdwr yr Urdd Unedig o Wir Ddiwygwyr. Ni thaenwyd anwiredd mwy erioed. Yn North Carolina, yr oedd gan y dynion duon gyfrinfaoedd o flaen y dynion gwynion, ac eto pan aeth y Mil. Hichman, fel G.U.D. Gynghorwr, yno i sefydlu Uwch Deml, peidiodd gydnabod y Temlau duon, a derbyniodd y rhai gwyníon yn unig i mewn, ac efco dywed y C.W.DU. Demlydd Hastings na wyr y W.D.U.D. ddim am gau aìlan. Ymhlith y dyfarniadau roddes yn ei adroddiad yn eisteddiad Llundain yn 1873, rhoddes y G.U.D. Demlydd Russel a ganlyn :— " Mae gweithred y W.D.U. Deml, yn ei heisteddiad diweddar îrfewn perthynas i Demlau o'r Urdd "ymhlith poblogaeth ddn y Taleithiau Deheuol, yn rhoddi i bob Uwch Deml a fodola yn awr, neu a sefydlir eto, awdurdod lawn ar y cwestiwn hwn o fewn eu hamrywiol diriogaethau, hyd at alw yn ol freinleni wedi eu caniatau gany W.D.U.D. hon." Dengya hyn yn y modd egluraf fod arweinwyr American- aidd y W.D.U.D., nid yn unig yn gwybod fod y dynion duon yn cael eu cau allan o'r Urdd yn y De, ond hefyd fod y G.D.U. Demlydd wedj eu traddodi i drugaredd yr Ü.D. Ddeheuol, mor bell a rhoddi iddynt hawl i gymeryd ymaith eu breinìeni. Ond yn Lloegr gwelodd y cynrych- iolwyr drwy y llen dryloew hon, a hawliasant fod rhyw- beth yn cael ei wneyd er mwyn y negroaid, a pharodd yr hawliad hwn i'r penderfyniad canlynol gael ei basio :— " Fod yr holl gyfrinfaoedd, o fewn tiriogaeth unrhyw U. Deml, breinleni pa rai ni alwyd yn ol neu a ataliwyd oherwydd trosedd o'r Cyfansoddiad, cyfreithiaù, neu reolau yr Urdd, yn meddu hawl i g ael eu cydnabod, a derbyn y trwyddair chwarterol, ac y bydd gwrthodiad yr unrhyw oherwydd hiliogaeth, lliw, neu sefyllfa yn drosedd o ddyledswydd ac ymrwymiad." Cynhyrfodd y weithred hon Demlwyr Da y Taleithiau Deheuol, fel y dechreuasant drefnu ar unwaith pa fodd i ymneillduo oddiwrth y W.D.U. Deml yn hollol. Ond yr oedd mwyafrif Pwyllgor Gweithiol y W.D.U. Deml yn ddynión Ceidwadol—dynion arferent ymgrymu o flaen