Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

Y SEREN ORLLEWINOL. cvf. XXIII.] GOEPHENAF, 1866. [Khîf. 284. È1N LLENYDDIAETH ENWADOL. [Psrliadp dud. 127,] „ Yn mhlith achosion erailì, gellid enwi lQd dadleuon ar fedydd wedi bod yn'" offer- ÿtiol i ychwanegu llawer o' gyfrolau yn ^o# llenyddiaeth. Gelwid y dyn bach a'r *°.aid mawr hwnw, Tombs, "The vÿlwm- ^ous author;" ac y mae y rhan fwyaf o'i "fcithiau yn dal rhyw berthynas â bedydd jDi ngwyneb gwrthddywediadau ei clynion. Nhad," ehe bachgen bach James Hal- flarie wrth ei dad ua diwrnod, ar ol ei wel- ^yn taenellu plentyn diniwed ac anghyf- ?v '" "^0^' agre<:l0^^ yplentyn baehî" •^a ddo," ebai y tad : paham yr wyt tiyn Jofyn y fath gwestiwn?" "-Oblegyd," Wddai y llanc, " fod y Beibl yn dweyd fod Pawb a fedyddíwyd gan yr apostolion wedi Credtí." Bu y gofyniad syml hwn yn ddi- &>n i godi amheuon yn meddwl y tad am ftnysgrythyroldeb bedydd plant, ac *ni all- ®<jd fod yu dawel cyn eoleddu barn bed- y«d y credinioì. Ac fel hyna y mae wedi j°d yn gyffredin pan mae ein brodyr o'r Järn arall wedi bod mor annoeth a chodi pdleuon ar fedydd. Pan oedd egwyddor- «8q y Bedyddwyr yn cynyddu yn nghym- ^ydogaeth Oilfowyr, ysgrifenodd James ^wen lyfr yn ein herbyri, yr hwu a ateb- jyd gan Benjamin Keacb. Nid ychydig ^affeth oedd cael llyfr buddiol i ateb Mr. Mwen, canys yr oedd yn ddyn ó ddysg, ac ]Öâ ydyw yn beth annhebyg fod y meddwl wedì ei feddiannu, " mi a ysgrifenaf lyfr yn eU herbyn, nid ydynt yn llawer o beth §ydag ysgrifenu, a slarad am eiriau Groeg, ?Ç ystyr geiriau yn y gwreiddiol." Cyf- ^ithwyd ei lyfr i'r Saesnaeg at wasanaeth Çenjamin Keach, canys Sais oedd Keach, *i lyfr yntau eilwaith i'r Gymraeg. Dy- *ed Mr. Thomas fod James Owenyn "ys- lrùenu yn chwerw." Yr oedd cynydd y ^edyddwyr wedi cyneu y teimlad hwn ^ewn llawer un heblaw gweinidog yr In- ^ePendiaid yn ardal Oilfowyr. Ar ol y 'tòadl rhwng Abel^Morgan a Dr. Finley, 7n nghymmydogaeth Gape May, ac i jawer ymofyn bedydd ycrediniolyn y can- 'yniad, ysgrifenodd y Dr. bamphledyn, "A ■Pleafor the Harmless," yr hyn a ddech- ^uodd yr achos o ysgrifenu dau lyfr Abel Ctr. XXIII. 20 Morgan. Ysgrifenwyd y rhan fwyaf o weithiau Dr. Alexander Campbell mewn cyssylìtíad â dadleuon crefyddol. Y mae enwi Dr. Campbell yn arwyddo hëresiaetíi mawr gan lawer; ond gan fod arwyddion yr amserau yn mhell pan yr uuir canlyn- wyr Alexander C«mpbell â'r Begular Baptists, am fod y gwahaniaeth rhyngom ni â hwy yn llawer lai na chynt, y raae yn ddiau y dylem barchu Dr. Campbell. Y mae eithriadau i'r gosodiad fod dadleuon* ar fedydd wedi bod yn ffrwythlon i ych- wanegu ein Uenyddiaeth. Ý mwyaf hy- nod o'r rhai hyn ydoedd dadl (" ffair fed- ydd" fel y dywed rai) rhyfedd Èhumni, sir Forganwg. Nid ydyw yn debyg y bydd ì un o'r pleidiaa roddi llawer o hawliau ara. gadw Uenyddiacth i hyawdledd selog yr amser hwnw, yn neillduol yr oehr arall, yn gymmaint ag y trodd ei chynrychiolyäd allan yn lled debyg fel yr ysgrifenwyd am dano. Gwir nad aeth yn showman, i ar- wain arth a mwnci; ac eto gwyr pawb na ddangosodd ei gariad tuagat ei egwyddor- ion, fel ei wrthwynebydd, drwy fyned yn ol yn dawel at waith mwy heddycnol a chyd- weddol â swydd gweinidog y Testaraent Newydd. Y mae pleidgarwch ac annhegwch brod- yr o enwadau eraill, gyda pha rai yr oedd- em yn hoffi cydweithredu, wedi ein gor- fodi i goethi a byw ar lenyddiaeth eia hawdwyr ein hunain. Yr oedd Benjamîn Stinton, gweinidog Horsleydown, Llun- dain, yn ddyn o chwaeth hanesyddol, ac yn bwriadu ysgrifenu hanes Oristionog- aeth o amser yr äpostolion i lawr i'n dydd- iau ni. Mewn cyssylltiad â'r gwaith hwn, bwriadai roddi hanes y ddadl ar fedydd— cynydd graddol maban-fedyddiaeth drwy yr oesau—y personau oeddýnt wedi bod yn fwyaf ffwdanus i ddwyn y newyddiant {innovation) i ymarferiad, yn nghyd a chofres o'r~awdwyr oeddyot wedi ysgrífenu ar y pwngc o bob ochr er y Biwygiad Pro- testanaidd. Ond bu Mr. Stinton farw yn ddisymwth cyn cyflawni eifwriad. Argaia rhai personau o ddylanwad, anfonodd Mr. Orosby, un o ddiaconiaid ei eglwys, ei ys- grifau i ofal Mr. Neal* yr hwn öedd yr am- ser hwnw yn parotoí hanes Puritaniaeth Lloegr, yr hwn waith a ymddangosodd wedi hyny yn dair cyfrol, ac a ystyrir yn gyffredin yn standard authority- ar hanes