Cylchgronau Cymru

Yr Athro Emeritus D. E. Parry Williams yn 90 oed Yn ystod yr haf eleni (1990) fe ddathlodd yr Athro D. E. Parry Williams ei ben-blwydd yn ddeg a phedwar ugain oed. Y cof cyntaf sydd gennyf amdano yw ei weld yn cerdded ar hyd coridorau Coleg y Brifysgol, Caerdydd, a rhyw olwg freuddwydiol bell arno, ac fe ddaethom ni'r myfyrwyr yn gynefin â'i weld wedyn yn aelod o gôr y coleg. Yr oedd bob amser yn mynychu'r cyngherddau wythnosol, ac yn ysgrifennu amdanynt i'r wasg. Darlithydd yn y coleg ydoedd, ar y pryd, a chemeg oedd ei bwnc, ond yr oeddem i gyd yn rhyw deimlo mai darlithydd yn adran gerdd y coleg y dylai fod. Yr oedd y rhai ohonom a fagwyd yn ninas Caerdydd yn gwybod amdano fel organydd capel Presbyteraidd Cymraeg Pembroke Terrace, lle y bu'r Athro David Evans yn organydd o'i flaen. Yr oedd hi'n amlwg i ni'r myfyrwyr, o'r cychwyn cyntaf, fod yr Athro David Evans, Pennaeth adran gerdd y coleg, yn meddwl y byd o'r Dr. Parry Williams, ac yn dibynnu llawer arno. Gallaf ei glywed yn awr yn ei gyfarch Parry, my boy ac yn dilyn y cyfarchiad, fe fyddai cais am rywbeth neu'i gilydd. Yr oeddem yn teimlo y buasai'r Athro David Evans wedi hoffi ei gael ar staff yr adran gerdd. Wedi'r cyfan yr oedd ganddo radd mewn cerddoriaeth yn ogystal â chemeg. Pan ymadewais â Chaerdydd i briodi, a dod i Fangor i fyw, darganfûm yn fuan nad oedd gweithgareddau adran gerdd Coleg Bangor i'w cymharu â'r hyn a gafwyd yng Nghaerdydd. E. T. Davies oedd y pennaeth ac yr oedd triawd offerynnol y coleg yn cymryd rhan yn y cyngherddau, ac yn chwarae hefyd yn yr ysgolion yng Ngogledd Cymru. Nid oedd yma gadair gerddoriaeth, fel yng Nghaerdydd, na chwrs gradd yn y pwnc. Pan ymddeolodd E. T. Davies, penodwyd D. E. Parry Williams yn olynydd iddo, a mawr oedd llawenydd Cymry'r coleg. Cafodd yr Athro David Evans, felly, wireddu ei freuddwyd o weld Parry Williams yn bennaeth adran gerdd mewn coleg prifysgol. Ychydig o flynyddoedd ar ôl imi ddod i Fangor i fyw,