Cylchgronau Cymru

yr hen athronydd Groegaidd Panta rhei, "Fedrwch chi byth ymdrochi ddwywaith yn yr un afon Hon ydyw'r afon, ond nid hwn yw'r dwr A foddodd Ddafydd Ddu. Mae pont yn awr Lie 'roedd y rhyd a daflodd yr hen wr I'r ffrydlif fach a thragwyddoldeb mawr. Yma bu Arthur, yma bu Arthur dro Yn torri syched hafddydd ar ryw rawd; Ac odid na ddaeth Gwydion yma ar ffo Ni ddaw ddim eto, na Gilfaethwy ei frawd. Rhyfedd yw ffyrdd y Rhod sy'n pennu tymp I’r ffrvvyth a ddisgyn, ac i ddyn sydd wer — Y chwrligwgan hon a bair na chwymp Oraens y lleuad a grawnsypiau'r ser. Ow! Fory-a-ddilyn-Heddiw-a-ddilyn-Ddoe: Pa hyd y pery echelydd chwil y sioe? Ie, hon ydyw'r afon a foddodd Ddafydd Ddu'. Ond sut yr aeth ei enw bron yn angof gan ei gydwladwyr ganrif a chwarter wedi ei farw? Bardd cadeiriol cywrain, a gyd- nabyddid yn ei ddydd yn Dywysog Beirdd Gwynedd i gyd, ac eto erbyn heddiw aeth ei fri, fel ei awdlau, i lawr 'Afon Amser' gyda'r lli. Pe bawn i'n gofyn i'r cwmni urddasol hwn, faint ohonoch-chi 'fedrai adrodd cymaint ag un llinell o'i waith er iddo gyfansoddi miloedd? A phe bawn i'n pwyso wedyn: 'Dowch wir, dowch' (yn null gweinidog yn crefu am adnod neu brofiad gennych mewn seiad), fe ddichon y byddai rhai ohonoch, o grafu gwaelodion y cof, yn gallu galw yn 61 benillion o gerdd rydd gan Ddafydd Ddu a ddysgasoch yn blant: Pwy im' a suai uwch fy nghrud Pan oeddwn wanllyd faban? A phwy fu'n effro lawer gwaith Drwy'r hirnos faith, anniddan? Pwy a'm gwarchodai rhag pob cam? Fy annwyl fam fy hunan. Yn wir, 'Rhyfedd yw ffyrdd y Rhod'! Pen bardd cynganeddol Cymru yn ei genhedlaeth, ond erbyn heddiw ni all pobl ddyfynnu namyn un gerdd o'i waith a honno'n gerdd rydd a chyfieith- iad o gan Saesneg sentimental, 'My Mother'. Ni ddylai yr anwybodaeth hon o fywyd a gwaith bardd mor dda gael parhau, ac ymgais i ail-ennyn diddordeb y genhedlaeth hon yn Nafydd Ddu Eryri fydd y sgwrs yma.