Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

IFOK HAEL. 'Ocs y byd ir Iuith Gymráeg.— Tra Mor ira Èrython.' Rhik. í).] MEDÎ, 1850. [Cyf. I. DUWINYDDIAETH. Vstyr, neu feddwl llythyrenol Duwinyddiaeth yw, Duw-fyfyriaeth, neu fyfyrdod ar Dduw. Dosrenii y fyfyriaeth hon i ddau-ddosbarth goruchel, sef, Duwinyddiaeth Ddat- guddiedig, yr hon sydd seiliedig ur athrawiaethau y Dwyfol Air—y Bibl; a Duwinydd- ineth Naturiol, yrhon sydd seibedig ar y ffeithiatra'r ihesymau a ddeilliertrwy ymchwil- iad i weithredoedd goruchel creadigaeth. Cyfyngwn ein' sylwadau addysgiadol i'r olaf yn unig, nid a(n nad oes genym oruwch-amgyflrediou am y wybodaeth a gawn drwy y Gyfrol Ysbrydoldeb na'r Gyftol Naturiol, ond am yr ymdtinirâ'r Gyfrol Ysbrydoledig yn ein misolion yn barhaus, tra nad oes otid ychydijí draethu ar y lla.ll. Dylwn wneyd y sylwhyn, beth bynag, uad yw yn ddichonadwy bob arr.ser i wahanu y Dduwinydd- iaeth Naturiol oddiwrth yr un Ysbrydol, oherwjdd yr argraff y mae ein meddyliau wedi gael drwy addysg foreuol. Oddiwiíh hyn, auiryw> awduron, pan yn ymdiin â materioa Duwinyddiaeth Natuiiol, a ymresymant yn armheg, yn gymaint a'u bod yn cymeryd arnynt i ddeiìlio eu defrìyddiau oddiwrth weithredoedd y greadigaeth, tra mewn gwir- ionedd y deilliant, er yn anuniongyrchol, ac hwyrach yn ddiymwybodol, olygiadau pen- nodol am Dduw o'r Bibl, ac ymdrechant i wneyd eu rhesymau o darddiant naturiol i gyd-daro â'r goly^iadau hyn. Fel hyn yr ymdrecha Uawer i -wneyd golygiadau pwysig gwirioneddol trwy eu hysgweiio i'w golygiadau eu hunain. Gweler y Deistiaid yn gwneyd hyn, trwy ffugio ymwithod à duwinyddiaeth Gristionogol, tra ar yr un amser y benthycant lanau goreu eu credo o'r Bibl heb gyduabod eu dyled, fel y gwelir araryw/ yu byw mewn ihwysg ar draul eu gofynwyr. DUWGRED A DÜWGREDYDD. "Ouwgred, neu Duwiaeth a gynnwys grediniaeth yn modoliaeth Duw, a phriodoü iddo briodoluethau, neu gymhwysiaîlau pennodol. Duwgredydd, neu Ddeist, yw yr hwn a gieda yn y fath fodoliaeth ac yn y fath bnodoliaelhau. Y Duwgredydd, fei y mynegwyd, a brofl'esa i ddeilliaw ei holl wybodaeth o Dduw oddiar eì ddarsylwad o natur, uc yu neillduol i beidio ymddibynu ar y Beibl ani unrhyw ran o hono, o'r hyn leiaí, nid yw i ystyried y v\ybodaeth a fwyi.ha or Beibl ddim o uwch awdurdod na'r eiddo Cicero, Confucius, neu Mahomet. ANNUWIAETH AC ANNUWYDD. Megys ag y roae Deistiaeth yn dynodi crediuiaeth yn modoliaeth Duw, felly y mae Atheistiaeth, neu Annuwiaeth yn dynodi angrhediniaeth yn ei fodoliaeth. Y mae o gan- lyniad holl ymresymiad Dnwinyddiaeth Naturiol yn taro yn erbyn Annuwiaeth. Y mae llais pob peth, ac hanesyddiaeth yr oesoedd yn cyd-dato yn eibyn Annuwiaeth, fel yn wrthdarawol i'i natur ddynol. Y personau a brofl'esant eu hunainyn Atheistiaid ynt yn aml iawn, ac o'r braidd y gellir credu fod y falh nodweddion mewn bodoliaeth, gŵir fod rhai athionwyr golygianoî, y rhai a ddymunant gael eu hystyncd goruwch thagfarnau y cyffredin a chredo yr aunystjedig, uc ambell i berson anwybodus wedi ymgaledu mewa 3o