Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

CYHOEDDEDIG YN ABEHDAE, GAN GWMPEINI Y MEDELWR IEUANC. CYFEOL I. EBBILL 1, 1871. EHIFYN 4. Y DDOL GLAF. (PLANT VN EFELYCHU.) ^"JOpTpEWY gymhorth y darlun hardd hwn, Ŵ yr wyf am ddwyn i sylw ein plant Ai anwyl a'u rhieni, olygfa deuluaidd, llawn dyddordeb a dyfyrwch i'r plant, ac yn Uawn addysg a defnydd ystyriaeth i'r rhieni. Yr oedd Mr. a Mrs. Watkins yn byw yn y Tynewydd, a chanddynt bedwar o blant tlws, flfel, a bywiog. Dyna y plant oll yn y dar- lun, ond y babi—Èmrys a'r hat fawr a'r ffon, Gwladys yn magu y ddol, ac Annie yn dal y phiol a'r graèl. Mae yr olygfa hon wedi ei hachosi gan duedd y plant i ef dychu rhai sydd henach nâ hwy, yn neillduol felly os byddant yn gyfryw ag a íÿdd y plant yn eu caru. Felly y bu yma. Yr oedd clefyd wedi dyfod i'r Ty- newydd; yr oedd y babi yn glaf, a'r Dr. Morgan yn gweini arni. Meddyg oedd Dr. Morgan, o safle uchcl yn yr ardal, ac yn hol.ol o'r hen ffasiwn yn ei wisg a'i ddull o drin cleifion. Yr oedd wedi bod yn ymweleà â'r babi droion, ac o dan ei driniaeth yr oedd y peth bach yn dyfod yn well, ond heb fod yn ddigon cryf i adael yr ystafell wely. Yna yr oedd Mrs. Watkins y rhan fwyaf o'i hamser gyda'r un fach, yn ei gwylied gyda thynerwch mawr. Pan fyddai y Doctor yn dyfod yno, byddai y plant yn awyddus iawn i'w weled yn trafod y babi, ei weled yn siglo ei ben, a'i glywed yn holi y fam, ac yn rhoddi gorchym- mynion pa fodd i weithredu er achub bywyd y bychan. Daeth y plant o'r diwedd yn gyfar- wydd â holl ymddygiadau y Doctor, gan ei fod bob dydd yr un fath â'r dydd o'r blaen. Byddai yn taro y drws nes y byddai y ty yn adsain, rat-tat! rat-tat-tat-tat! rat-tat-rat! ! Godosai ei hat fawr, a ffon werthfawr à chlopa arian o'r neilldu ar y ford yn y passage, ac i fyny ag ef i'r ystafell Ue y byddai y fam a'r babi. Cyfarchai y Doctor y fam à rhes o ddywediadau a gofyniadau, heb aros dim,— " Wel, sut i ni yma heddyw ? Ah! wel, 'ie, yn well, felly, ha, 'ie, yn well; ho wel, sut noswaith neithiwr ? Cysguynwell; ha, wel, hy, dyna, felly—cymmerodd y moddion ? ha, wel; nawr nanwyl, ych tafod bach—the UttU tongue out; ha, yes: scruff not clean yet; ihere, there, there, yes, there; how is ovr little pulse to-day ì ha, yes, a l-i-t-t-l-e— y-e-s, a l-i-t-t-l-e feverish. Erbyn hyn, yr oedd Emrys a'i ddwy chwaer wedi dysgu y wers i'r dim, a phenderfynasant y tro nesaf y deuai y Doctor, y mynasent fyned drwy y seremoni yn y parlwr, tra buasai Dr. Morgan ar y llofft. Eat-tat-tat! rat-tat-tat-tat-tat-tat-tat. " Dyma fe," meddai Emrys; " byddwch yn barod. Annie, Annie, galwwch Gwladys; Annie, gwnewch y gruel yn barod." " Mae y gruel yn barod yn y gegin," meddai Annie fach mewn llawn hwyl. Dyma Emrys at y ford, a gosododd hat fawr y Dr. Morgan ar ei ben, a chymmerodd y flbn a'r clopa arian yn ei law, ac aeth i'r parlwr gan efelycbu dull y Doctor o rodio; ond yma, fel arfer, mae yr efelychydd yn myned yn mhellach nà'r gwreiddiol. Nid oedd Dr. Morgan un amser yn cymmeryd ei het a'i fl'oii i ystafell y claf; ond credai Em- rys fod mwy nâ hanner y dalent, y gallu, a'r wybodaeth a feddai y Doctor, yn gorwedd yn yr hat a'r ffon; felly, mae yn penderfynu bod yn gyflawn fel Dr. Morgan. Dyna fe yn y parlwr, yn holl awdurdod yr het a'r ffon—