Cylchgronau Cymru

¥ EEDYDDIWE. Cyf. IX.] EBRILL, 1850. [Rhif. 100. SYLWADAU AR Y FYDDIN, &c. Y mae y Gymdeithas dros Ddiwygiad yn y trethi, ac yn nhraul y deyrnas yn ofalus am beidio cyhoeddi dim nad allant ei brofi drwy babyrau swyddol. Y maent yn ofalus pan yn cynal cyfarfodydd cyhoeddus i wasgu ar y rhai a elont i ddadl am gadw eu hunain mor agos ag y gallont at ddybenion cyllidawl y Gymdeithas; ond ni feddant un Iywodraeth dros yr areithwyr tudraw i hyn, ac nid ydynt yn rhwymedig am bob gair ac ymadrodd a allai ddisgyn oddiwrth lefarwr! Eto gyda golwg ar araeth a draddod- wyd mewn cyfarfod cyhoeddus yn Le'rpwl, Tach. 15, 1848, ar draul a chyfansoddiad y fyddin, yr hyn a achosodd lawer o sylw ac nid ychydig o gamhysbysiadau, y maent yn arddel hono fel yr eiddynt eu hunain. Y mae o ran sylwedd yn gywir. Gwna yr hyn sydd yn bresenol gerbron y darllenydd o berthynas i draul Rhyfel, a hyn yma ei hun, gyfiawnhau y cwbl a ddywedwyd yn y cyfarfod cyhoeddus hwnw yn nghylch y fyddin, ac y mae yn fwy o natur gondemniol nag a ddywedwyd y pryd hwuw. Haerwyd "fod y gwasanaeth effeithiol yn costio 4,201,178p., ac fod allan o'r swm yma 108,000 o wỳr yn cael eu cynal âg ymborth, dillad, llety, arfau, a meddyginiaeth. Os caniatawn 32p. y pen yn y flwyddyn at y pethau hyn, (ac nid allwn weled pa fodd y gellid eu cynal â llai,) gwna hyn 3,404,000p., gan adael i'r 4,362 swyddogion y swm o 737,178p.; yr hyn a rydd iddynt, ar gyfartaledd, yn awr agos i 150p. yn y flwyddyn bob un." I hyn y mae y Gymdeithas yn ateb, nad ydyw y 108,000 gwýr yn cael llety nac arfau o draul y fyddin. Y mae holl draul y lluest {barrachs) yn yr hwn y lletya y milwyr, holl ddodrefn y lluest, y gwelyau, a'r holl arfau yn cael eu talu o arian y gyflegraeth, megis y dangoswyd yn nosranau yr ymchwil hwn i draul rhyfelawg. Felly y mae hefyd ran o ddillad y fyddin. Hefyd, y mae meddyginiaeth y milwyr jn cael ei thalu hefyd o'u taliad dyddiol drwy attal eu cyflog pan fyddont yn y meddygdy. Ond nid ydyw felly gyda y swyddogion; y maent hwy yn derbyn meddyginiaeth ar draul y wlad, ac ni attelir dim o'u cyflogau hwy. Yn hollol i'r gwrthwyneb y mae gofynion dros ben yn cael eu gosod ar bwrs y wlad i gynal eu gweision, a'r rhai a weinyddant arnynt. Gyda golwg ar eu cyflogau, sef, nad ydynt dros 150p. yn y flwyddyn, megis yr haeri.-, y mae prawf i'r gwrthwyneb i'r haeriad hwnw, a phrawf o'r hyn ydyw y swm mewn gwirionedd i'w weled yn yr hyn a ddywedwyd ar y mater, ac yn yr hyn a ddywedir, yn bresenol, a bydd yn yr hyn a ddywedir eto. Dygir cyhuddiad hefyd yn erhyn y Gymdeithas fod siaradwr cyhoeddus mewn cyfar- fod Tach. 15, " Wedi sicrhau tyrfa wirionllyd yn Le'rpwl, mai yr unig reswm dros gadw y draul i fyny yw i gynal sefyllfaoedd cysurus, boneddigaidd, ac enillfawr ì n pen- defigiant haeddiannol; fod ein byddin sefydlog yn caei ei swyddogi gan 5,734 o fonedd- igion, dynion, a ddirmygant fasnach onest, neu broffes marsiandiwr, ond eto a ymdra- fodant yn marchnad y comisiwn er codi eu hunain," &c. . . Nid ydyw hyn yn ddyfyniad teg o'r hyn a ddywedwyd ; ond a j gymeryd megis y dodir ef yma, fefi cadarnheir yn hoüol gan brofiad y llywydd wyr mil wrol mwyaf nodedig. Ynülyrnynaddvwed y Duc Wellington, nid ydyw y swyddogion sydd wedi cymeryd y fyddin fel proffes", i ymddiried ynddynt pan allant droi y comisiwn a gawsant, drwy ddylanwad teuluol, i nwyfau marchnadadwy, neu pan fyddo gwasanaeth caled, neu wir wasanaeth yn eu cymhell i werthu y comisiwn a brynasant yn amser gwasanaeth esmwyth. Ysgrifenodd Arglwydd Wellington o Bortugal a Yspaen at y Secretary of Staíe yn Llundain, ar amryw achlysuron, megis y canfydd.r yn y Despatches, er ei fod yn anrhydedd i'r genedl Brydeinaidd fod yn bobl drafnidiol, ei fod yn beth annedwydd iawn i'r fyddin|ael swyddogion a gawsant eu comisiwn gartref, a rhaua» V* y maes yn ddim hwy nag y gallent wneud y comisiwn yn nwyf marchnadwy ac ^YsÌTfenodd at y Gwir Anrbydeddus Henry WeUedey, gyda golwg ar apwyntio swyddogion Prydeinaidd i lywodraethu catrodau Yspaenaidd. Bhag. 23, 1810,— «'GofynÌi swyddogion Prydeinaidd o radd isel, i fod o unrhyw wasanaeth cynhal.ae h ac awdurdod i roddi eu dysg^^th mewn grym. Gofynent hefyd od dan reolaeth awdurdod. a hono heb fod yn un gyffredin i'w cadw hwy eu hunam mewn trefn Ysgrifenoad at y Lieuten*nt-Colonel Torrens, Ysgrifenydd müwrol i r Penciwdawd, (yn Llundain). Cyf. ix. N