Cylchgronau Cymru

Y BEDYDDIWR. DBBIRIIL.IL, 1850. DIENYDDIAD, ATEJi I HOWARD. Wf.di i ni aros misoedd am ysgrif addaw- edig Howard, eawsom yn Medyddiwh Cbwefror nad oedd yn bwriadu ein han- rbegu yn fuan á'r ysgrií' ag oeddem am gael ganddo. Yn Medyddiwh Tachwedd, 1858, dywedodd Howard, " ün peth yn unig sydd etto i'w sylwi arno yn ysgrif lota Pi, a hyny yw y paragraph yn nbudal. 264, o barthed i leihad gwerth bywyd yn ngolwg d}rnion trwy ddienyddio. Y mae Iota Pi yn dangos nad yw yn gwybod pa fath garchar, pa fath garcharieth, a pha fath driniacth yr ydym ni, y diddymwj'r, yn fwriadu i'r llofrudd." Ac yna dywcd yn mhellach, " Drwy ganiatâd, mewn rhifyn dyfodol o'r Bedyddiwií, ni a afaelwn yn y mater hwn, ac a ddangoswn y graddau o wahaniaeth a fwriadwn rlnvng cosp y llof- rudd a chosp y fath waethaf o droseddwyr ereill; ac hefyd ni a ymdrechwn ddangos pa sut y mae cospedigaeth y grogbren yn gweithredu yn neillduol ar foesau dynion." Yn awr barned y darllcnydd rhyngom, ai " tipyn dros ben yr hyn oedd ofynol" oedd hyn ? Onid peth angenrheidiol a pher/hynol i'r ddadl oedd i Howard gyflawni ei addewid? onid peth rhesymol oedd i ni ddysgwyl cael yr ysgrif addawedig uchod, cyn y buasem yn myned yn mlaen at resymoldeb ac effeithioldeb dienyddio ? rhag ein bod mewn anwybodaeth parhaus o'r gosp y mae y diddymwyr yn ei bwriadu i'r llofrudd. Ond ni chawsom yr hyn oeddem yn ei ddys- gwyl, felly rhaid myned at resymoldeb ac effeithioldeb dienyddio cyn y ceir gweled ysgrif addawedig Howard. " Tipyn dros ben" !!! ft dd hono, mae'n debyg, pan ym- ddangoso. Nid ydym yn meddwl ymguddio yn add- ewid Howard, fel y gwnaeth ef yn yr esgus mai "tipyn dros ben" fydd ei ysgrif. Nid ydym, hyd yn hyn, wedi gweled un aehos, nac yn teiinlo un awydd am "ym- guddio." Os yw Howard wedi teimlo angen ymguddio, trueni na fuasai yn cael rhyw loches yn well nag a gafodd. Yr unig ateb a rydd Howard i lawer o'm ysgrif fiaenorol yw, fy mod yn groes i " ddysgedigion ;" gwyddwn fy mod felly o'r blaen, ond a yw hyna yn ddigon i wrthbrofi yr hyn a ddywedais ? Baraed y darllen- Rhif. 208.—Cyf. xviii. ydd. A yw y ffaith fod " dysgedigion" yn methu cytuno, yn ddigon o reswm dros i Howard a minau i beidio a chytuno ? Beth oedd amcan Howard wrth adolygu fy ysgrif J flaenaf ? onid fy narbwylio i ac ereill i ddy- j fod i'r un farn ag yntau ? Os nade, paham i yr ysgrifenodd ? ac oni wnaeth ef hynj', | pan yn gwybod ar yr un pryd fod "dysg- | edigion" wedi methu cytuno ? " Bosh" | yw cyfeirio at fy anghytundeb â dysgedig- j ion, a hyny yn unig heb ddangos i mi fy , nghamsynied. Profed Iloward fod " cym- I mainí" o bwys i'w roddi i'r cyficithadau a j nododd ef ag'sydd i'w roddi i'r lleill. Fel I hyn y gwnewch chwi, " y diddymwj'r," ! geisio gwneyd Duw yn brophwyd cel- j wyddog : "Prophwydwyd y " croeshoclid y Gwaredwr," pe na buasai hyny yn cym- ! meryd lle, buasai yr hwn a brophwydodd I hyny yn bropliwyd eelwyddog, oni fuasai ? I Ẅel, ynte, a chyfaddef mai prophwydoliaeth [ sydd yn Genesis, oni fuasai y ffaith o fod dynion yn peidio cacl eu cospi, yn gwneyd Duẅ yn brophwyd celwyddog? Gweil genym gredu fod Duw yn eirwir, ac mai nid prophwydoliaeth sydd yn Gcncsis, ond gorchymyn, yr hwn a droseddir gan ddyn- ion pan nad ydynt yn dienyddio y llofrudd. Nid rhyfedd i Howard ddweyd " Bosh" wrth ein gofjmiad iddo mewn perthynas i uchelfraint y brenin neu y frenines. Pa drin- iaeth wyrgam a wnaethom o'r hyn a ddy- wedodd Howard am uchelfraint y teyrn ? Pa hyd bellach y gwel mai ein hamcau wrth sylwi ar Mat. v. 21, 22, yw dangos nad ydynt yn erbyn dienyddiad, ac mai adnodau ydynt a arforir gan ein gwrthwynebwyr, er ceisio profi anysgrythyroldeb dienyddiad? Galwed Howard y ddadl yn y man yma yn "gawr gwellt," neu beth bynagaewyDysio; rhyng- ddo ef a'i gyfeillion y byddo hyny. Ym- ddengys i mi fod Höward am rpi heibio y ddadl fel un ysgrythyrtílj ae am i minau wneyd yr un peth, drwy ddweyd fod " hyd y nod Uawer iawn o amddiffynwyr y gosp yn gemedd trin y pwnc fel un ysgrythyrol." Ond bydded hysbys iddo, nad wyf yn addaw pinio fy Uawes wrth eiddo unrhyw ddyn, a fy mod yn parhau i gredu fod llawer o bwys ar y rhan ysgrythyrol o'r pwnc, 'íe, hyn yic y sat'l. Ni wnawn ragor yn awr âg ysgrythyrol- deb dienyddio, ond awn at resymoldeb ac effeithioldeb dienyddio. Os byddwn dipyn 13