Cylchgronau Cymru

HANESION. 287 yn 85 mlwydd oed. Bu yn aelod grefyddol gyda'r Trefnyddion Calfinaidd yn Cwmbach atn 71 o flynyddoedd. Yr oedd wedi gweled a phroíì pethau cedyrn a nerthol yn ngych- wyniad ei chrefydd, pan oedd Cymru yn cael ei hysgwyd megis byd ei sylfaeni gan yr ben ddiwygwyr. Tra difyr oedd gwrando arni yn adrodd diülwedd a llawer o ymadr- oddion y ddau Williams, D. Morris, R. Roberts, ac eraill, a'r eífeitbiau rhyfeddol fyddai yn cydfyned â'u gwcinidogaeth. Bu yn llafurus ac ymdreehgar iawn gyda chref- ydd yn moreu ei hoes. Goroesodd ei chyf- oedion crefyddol am chwaneg na 25ain o flynyddoedd. Yr oedd yn un hynod mcwn addfwynder a gostyngeiddrwydd yn y teulu, yr ardal, a'r eglwys. Byddai bob amser braidd yn barod i ddwcyd ei phrofiad, a liwnw wedi ei blethu â pbrofiadau saint y Bibl. Meddai ar wybodaeth helaeth. Yr oedd darllen fel yn ddeddf ei natur. Mae yn anhawdd i'r rhai nad oedd yn ci hadwaen gredu mor hyddysg ydoedd yn ngair yr Arglwydd. Er colli ci ehlyw, cafodd gadw ei golwg hyd y diwedd. Darllenai pan yn 84 ml. oed heb gymborth drychau mor rhwydd a phan yn 40. Ond ei dyddiau hi a nesasant i farw. Ei thystiolaeth yn ymyl yr afon oedd, nad oedd ganddi ddim ond Iesu i bwyso arno. D. E. Bu farw, dydd Iau, yr llcg o Awst diweddaf, yn 44 mlwydd oed, ar ol eystudd maith a phoenus, y Parch. Evan Morgan, Caerdydd. Bu yn pregethu am tua 24 o flynyddoedd, a chafodd ei neillduo i gyflawn waith y weinidogaeth yn Nghymdeithasfa Llangcithio, Awst, 1841. Yr oedd ei lafur" yn ngair j-r Ar- glwydd, difrifoldeb ei weinidogaeth, a santeiddrwydd ci fywyd yn ei brofì yn wr Duw; tra yr oedd purdeb ei chwaeth, destlusrwydd ei bregeth, a thlysni ei iaith, yn ei wncuthur yn un o'r pregethwyr mwyaf cymcradwy gan J* wlad. Dyoddefodd gystudd poenus a thrwm y blynyddoedd diweddaf ei oes, ond gorphenodd ei yrfa mewn gorfoledd. Y dydd Llun canlynol, hebryngwyd ei weddillion i fynwent capel Caerdydd gan luaws o'i frodyr yn y weinidogaeth ac eraill, y rhai.a ddaethant yn nghyd o amryw barthau Morganwg a Mynwy. ^rol pregeth Sacsonaeg gän y Farch. Robert Thomas, Casnewvdd, ac un Gymraeg gan y Parch. W. 'Evans, Ton- yrefail, ac anercbion yn y fynwent gan amryw frodyr eraül, rhoddwyd ef i or- wedd yn y bedd, "lle y gorpbwys y rhai ìluddedig." AMBYWIAETHAÜ. n^y^yddiad pruddaidd ar Gwjmpìad Nia- 5«>a,~fl08 Fawrth, y 19eg o Orphenaf, agos- haodd cwch gyda thri o ddynion j-n cj-sgu at ddisgyniad ofnadwy y Niagara, ac j'Sgubwyd ef dros y geulan gyda dau o'r dynion ynddo, y rhai a faluriwyd yn ddarnau ar y ereigiau ìslaw. Aeth y trj'dydd, euw yr hwn oedd Avery, ar draws prenoedd wedi ei sicihau yn nghafaelion y creigiau, a chymcrodd afael arno. Yr oedd, pa fodd bynag, tua chanol yr afon, lle yr oedd y cenllií' jrn ymferwi ac yn neidio yn chwyrnwyllt tua'r eigion. Yno y bu trwỳ y dydd, yn ngolwg y miloedd pobl oeddynt wedi dyfod yno o bob parth o'r wlad. Gosodwyd astell a'r geiriau, " Ni a'ch achub- wn chwi" wedieu paentio arni mewn llythyr- enau mawrion, i sefyll ar ei gyfer, i gadw ei galon rhag ymollwng; a gwuaed pob ym- drech o fiìwn eu dychymyg a'u gallu i'w waredu megis o safn y bedd. Yn gyntaf rhodd wyd cwcli bychan i lawr; ond aetb hwnw j-n ddarnau mewn eiliad; j'na marcbogodd y bywyd-fad o Buíí'alo y tonau cynddeiriog yu odidog, ond ymddji'ysodd ei raffau o amgylch y pren, fel na symudai, ac jt oedd yn ddy- chrynllyd edrych ar y dyn truenus yn ceisio eu i-hyddhau; ond yr oedd chwyrawylltedd y fi'rwd j'n gwneyd hynj' j'ii anmhosibl. Gwel- odd y rhai oeddynt ar y bont íbd pob gobaith am wneyd dim ìddo gyda'r cwch wedi darfod, a'r petb nesaf a ddyfcisiasant oedd gwneyd cludair o ddau drawst, wedi eu huno a'u gilydd trwy hoelio ystylloedd o'r naill i'r llall. Ar un pen iddo rhwymwyd baril, i'r hon yr oeddjmt yn amcanu i Avery fyned i mewn, a rhaftau iddo i sicrhau ei hun, a llestr tin bychan yn cynwys gwirod ac ymborth. Cyff- vrddodd y gludaír y dwfr cj-n i'r rhai a g'yd- ìent yn y rhaff ar y bont ci gadael yn rhjdd, ac mor gryf oedd y rhuthr, fel y tynodd y rhaff trwy ddwylaw tuag ugain o honj'nt, nes oedd y gwaed yn ftrydio. Ond wedi i'r glud- air ddyfod yn agos at drigfod frawychus Avery, aeth y rhaff yu rhwj'm yn j' graig, bu j'ntau Vn llwyddianus, ar ol bir j'mdrec.h, i'w rydd- hau. Aeth drosodd i'r gludair, a sicrhaodd ei hun wrthi; a dcchreuodd j' rhai oeddjmt ar y lan ei dj'nu tuag atynt, ac euaid pawb yn ymlawenhau o'i fewn wrth feddwl fod y creadur druan yn cacl dyfod unwaitb drachefn i dir. Ond wedi dyfod' y cludair o fewn 30 trocdfedd i un o'r j-nvsoedd bychain at ba un y tynid hi, aetb y rhaff yn rhwym drachefn, ac ni ellid ci symud o'r lle, ahjny jnnghanol y cefnllif. Dechreuid ofni y buasai y rhaffau yn tori gan rym y crychlif, a mawr oedd v pryder a lanwai bob niynwes ag ofn, a phob ymeuydd a rhyw ddj'fâis tuag ateiwaiedu. Anturiodd un dyn mèwn cwch mor tcll ag y meiddiai, a gofynodd a ymddiriedai efe i glymu ei hun ag un o'r rhaftau, a chymeryd ei dynu i'r lan; Miglai jmtau ei beu fel pe buasai yn arwyddö'ei fod j n ofni nad oedd yn feddianol ar ddigon o nerth i wneyd ei hun j-n ddyogel wrtìi y rhaif. O'r díwedd daeth bywyd-fad aralì o Buffalo. Rhoddodd hyn fywyd newydd yn mhawb o fewn y lle, *ac Avery druan ei bun. Rhyddhaodd y rhaffau oddiam dano i wneyd ei hun yn barod i fyned i'r cwch. Tra yr ocdd y miloedd ar y lan mewn cryndod cymysgedig a llawenydd, mor ddystaw a Uonydd fel na feiddient braîdd dynu eu'hanadl atynt, rhedai ysgryd trwy yr íioll