Cylchgronau Cymru

fôò YR HANESYDD TERFYSG YN OLDHAM. Bu cryn derfysg yn y dref uchod yn ddi- weddar, ar yr achlysur canlynol. Ebriil 14, cynhelid cyfarfod un o'r Cym- deithasau Unol mewn tafarndŷ aadnabydd- ir dan yr arwyddlun William y Pedwerydd, yn Oldham.—Rhai o'r swyddogiou wedi dë- all hyn, a ddaethant ar eu gwarthaf yn ddi- symmwth, ac a gymerasant ddau o'r Aelod- au yn garcharorion, ac a ddygasant lyfrau a phapurau y Gymdeithas. Hyn a gynhyrf- odd holl aelodau y Gymdeithas yn aruthrol, ac ymgasglodd torfëydd mawrion o'r gweith- wyr oddeutu y tìbrdd y dygid y ddau aelod a gymerasid yn garcharorion o flaen yr Ynadon i'w prawfholi. AieurTordd,yroeddyntifynedheibioi Weith- fa fawr, lle yr oedd dynion nad oeddynt yu perthynurr'Undeb' yn gweithio, y rhaioedd- yut wedi eu harfogi â drylhautan er eu hunan- amddiflyniad ; a huant mor ynfyd ac ym- ddangos yn y fl'enestri, a thanio eu drylliau yn ngolwg y dyrfa, fel y gwelent eu bod yn arfog. Pa fodd bynnag un o honynt a roddodd ryw beth yn ei ddryll heblaw pylor, a saeth- wyd uu dyn yn gelain yn y fan; yr hyn a gynhyrfodd y bobl yn arswydus, a hwy a ruthrasant ar y Weithfa hon yn y fan, ac a ddrylliasant y fíenestri a'r hyn a allent o'r pethau oedd ynddi: yna hwy a aethant i dŷ Mr. Thomson, y perchenog, ac a lwyr ddys- trywiasant yr holl ddodrefn. Galwyd am gymmhorth y milwyr gan gynted ag y gellid; ond nid oedd angen am danynt; yr oedd y bobl ar ol cael eu brodyr yn rhydd, ac ymdd'ial ar Mr. Thomson; wedi' myned yu dawel, bawb i'w fan. Ond y ddau ddyn a'u rhoisant en hunain i fynu i ddwy- law y gyfraith drachefn, ond a ryddhawyd dan feichiau. Y mae ymchwyl manol yn cael ei wneyd i'r terfysg; ac yn y cyfamser y mae y dref yn llawn cynnwrf. Cynhaliwyd cyfarfod gan aelodau yr"Un- deb " ddydd Mercher, ar fath o rôs fawr ger- llaw Oldham, lle yr oedd uwch law càn mil o weithwyr wedi ymgynnull, y rhai a bender- fynent sefyll o blaid eu brodyr hyd yr eithaf. CREULONDERAU RHYFEL CARTREFOL. Yr hanesyn canlynol a arddengys erchyll ganlyniadau rbyfel cartrefol.—Cymerwyd un o filwyr Don Carlos yn garcharor rai wyth- nosau yn ol, gan rai o bleidwyr y frenines ieuanc. Cynnygiwyd ei fywyd iddo, os gwaeddai " Byw fyddo y frenines " Yntau, a Uef ucbel a floeddiai "Byw fyddo Don Car- los ! " yny fan ergydiwyd picell trwy ys- tlys y truan, ac wrth ei thynu allan, efe a gymhellid drachefn i waeddi " Byw fyddo y frenines!" Ond y dewr-ddyn a floeddiai drachefn, " Byw fyddo Don Carlos!" a chan agor ei wisg, a dynoethi ei fynwes, efe a alwai ar ei leiddiaid, od oeddyot wyr, i drochi eu harfau yn ei fynwes ; ac a ddywedai ei fod yn dewis marw, mai Don Carlos oedd ei frenin ef,acnachydnabyddai efebyth moChristina. Efe a gwympodd o'r diwedd, wedi ei rwygo âg ugain o glwyfau, ac a waeddai yn wan- aidd á'i anadl olaf, "Byw fyddo DonCarlos!" Fel hyn y mae y ddwy blaid yn y wlad an- nedwydd hon yn ymorchestu i ddyfeisio yr arteithiau trymaf a'r creulonderau mwyaf at eu gilydd. PRIODASAU. Mawrth. 30. yn eglwys St. Pedr, Mr. Robert Williams o hëol Paul,aMissCather- ine Eccles, merch Mr. Eccles, hëol Stuart. Ebrill. 4. yn Manchester, Mr. James Hughes o'r Brynhenlog, ger Gwrexham, â Mrs. Evans, gweddw y diweddar Barch. Evan Evans, Cenhadwr yn v Paarl. Ebrill. 8. yn Eglwys St. Pedr, Llynlleifiad, Mr. Peter Williams, o'r dref uchod, â Lucy, merch henaf y diweddar Mr. Siglev, Fferyll- ydd, &c. Chorley. Ebrill. 7. Yn Rhuddían, Mr. Price, Barcer o'r Wyddgrug, âg Eleanor, merch ieuengaf y diweddar Mr. Parry, Aber- kinsey. Mawrth. 31. yn Nghaer, Mr, Ed- ward Owen, Rhosberse, â Miss Roberts, Berse Cottage, ail ferch y diweddar Thomas Ro- berts Ysw. o'r Tryddyn, Swydd Gallestr. Mawrth. 28. yn Cerrig Ceinwen, Swydd Mon, Mr. Henry Evans Ty moel, â Mary, merch henaf Mr. William Edwards Cyffur- iwr, Llangefni. Ebrill. 2. yn Eglwys St. Dewi, Llynlleifiad, Mr/John Hughes Caer- gybi, ä Miss Gwen Jones Maentwrog, Swydd Feirionydd. Ebrill. II. yn Nghaergybi, William Imrie Ysw.masnachwr o Lynlleifiad, â Mary, merch ieuengaf y diweddar Mr. John Gething o Gaergybi. Ebrill. I. yn y Wyddgrug, Mr, Evan Lloyd Llyfrwerthwr ac Argraffwr ot dref hon, âMiss Mary Jones o'r uu lle. MARWOLAETHAU. Ebrill. 4. Bu farw, Henry Pringle Ysw. o'r Boddlondeb, Swydd Gaerynarfon, yn 36 mlwydd oed. 2, Yn Nghaerynarfon, yn 92 mlwydd oed, Mr. Thomas Roberts, yn ddiweddar o'r Boncom, ger Corwen, swydd Feirionydd. 3, Yn ôô mlwydd oed, Mr. Richard GrifiìthjMab y diweddar Mr.GrifBth o Westdy y Fotaseu, Caernarfon. 15, Ar ol cystudd blin a maith, Mrs. Ele- anor Williams, Bryn mawr, Penmon, gweddw y diweddar Mr. John Williams, Llong lywydd o Gaenrnarfon. 8, Yn 4ô mlwydd oed, Mr. Lewis Griffiths, 0 Westdy Castell Caerynarfon; Heol Ogledd- 01 St. Ioan, Llynlleifiad. Mawrth. 28- Mr. Edward P. Jones, Heol Uchel Gwrexham, mab ieuettgaf Mrs Jones o'r Talwrn Cottage, gerllaw Bangor îsy coed.