Cylchgronau Cymru

GOLEUAD CYMRU. Ofnwch Dduw. Anrhydeddwch y Iìrenin. Rhif. lxxxvi.] RHAGFYR 182ó. [Llyfr iv- HANES Y BIBL. (Parhâd tu dalen 242.) Y^ moreu yr wytbfed canrif, cyficithiwyd rbyw ránau o'r Bibl yn ynys Brydain i'r iaitb Saxon- aidd. Adhelm, neu Aldhelm, esgob cyntaf Sherborn yn swydd Dorset, a gyfieithodd lyfr y Psalm- »u i'r iaith bóno tua 7°6, ac am ei lafur adderchafwyd i'r anrhyd- edd esgobawl; ac yn eilyfraelwid De Firgintate, y mae efe yu can- mol y lleianod (Num) am eu di- wydrwydd yn beunyddiol ddarllen yr Ysgrythyrau.* Yr esgob bwn oedd nid yn unig y dysgedicaf, ond hefyd y ba-rdd goreu o wyr ei oes. Dywedai y brenin Alífred Fawr mai efe oedd y prydydd goreu o'r holl Saeson, a bod'un o'i gyfansoddiadau yn cael ei ganu yn ei amser ef, sef tua 200 ml. ar ol marwolaeth yr awdwr. Nid ymfoddlonai efe ychwaith ar ber- sonoi annog adnabyddiaeth o'r Bibl, eithr cymhellai ereill at y gwaith. Y raae etto ar gael lytbyr a ysgrifenodd efe at tëgbert neu Eadfrid, esgob Llandisfarn, neu yr ynys Lân yn ngogledd Lloegr, yn ei annog i gyfieithu yr Ysgrytbyr- au i iaith y werin. Ac y mae yn ymddangos ddarfod i'r annog- aeth Iwyddo, canys y roae *r esgob Usher yn ei Historia Dogmatica, * Johngon's Historícal Account of the «everal Eng. TransiatioM of the Bfcle; in Bp. Watson's Collection of Theological Tractg, p. 61. vol. 3. yn dywedyd fod yn ei ddydd ef yo meddiant Mr. Robert Bowyer, gyfieithiad Saxoniaidd o'r Efeng- ylwyr, o waith Egbert. Ac yn y Llyfr-gell Cottonian y mae cyf- ysgrif hardd-deg o'r pedwar Ef- engylwyr yn Lladin o waitb Eg- bert ei hun, ynghyd a chyfieithiad Saxonaidd bob yn ail llinell, o waitb Aldred, offeiriad. Addurn- wyd y llyfr bwn yn odidawg iawn gan Etheìwold a Bilfrid.f Yn y canrif bwo yr hoedlodd yr enwog Hanesytld Eglwysig Beda neu Bede. Ganwyd ef yn Were,- mouth, yu y fl. ò?2, a dygwyd ef i fynu yn mynacbdy St. Pedr yn y lle hwnw; a threuliodd oes ddicblyuaidd gan ynulrecbu i daenu gwybodaeth -fudciiol, ac i ymarfer pob rhinwedd-waith. Bu farw mewn cell yn Jarrow mewu ag- wedd dfluwiolaidd iawn, ar y 56ain oFai, 73ô Un o orcbwylion olaf ei fywyd oedd cyfieithu Ëf- engyl St. Ioan i'r Saesoneg. Wedi iddo gael ei gaethiwo rai wythnos- au gau saldra, pan oedd ar y gor- chwyl o oyfieith.u, daeth angeu i ymafiyd ynddo, yr byn paq ddeall- odd un o'i ddysgyblion, yr hwn a arferai ysgrifenu iddo, dywedodd wrtho, " Fy meistr anwyl, y mae f Johnaon's Historical Aecount, &c. ubi sttp.—Warton's Hist. of Eng.Ppe- try. Dissert. 2, vol. I.—Userii Hút. Dogmat. p. 103. Ks