Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

GOLÉUAD CYMRU. «-«o» OFNWCH DDÜW. ANRHYDEDDWCH Y IÍRENIN. Rhif. cxxvii.] MAI, 1829. [Llyfr VI. BYWGRAFFIAD. COFIANT AM FYWYD A MARWOLAETH EDWARD SIMON, o'r gellifor; .^' Yn nghyd ag ychydig hanes am y ìlwyddiant a welodd efe ar yr Efengyl yn niwedd ei oes, yn yr Ardal hono, rhagor a welsai yn ei dechreu. Edward Simon ydoedd fab i Simon arno yn holi ac yn gwawd- io ei dad felly, a dechreuodd ei holi yntau, gan ofyn iddo a wyddai efe pa sawl archiad oedd yn y Pader ; attebodd na wydd- ai, Gofynodd iddo drachefn pa faint o byngciau oedd yn y Credo, ond ni allai atteb hyny chwailh. Yna dywedodd wrtìio, "Na son- iwch ddim yn rhagor am ein gweddi dywyll ni; oherwydd mae pob gweddi yn dywell i chwi." Yna aeth yr Eglwyswr i ffordd mewn cywilydd, gan ddywedyd wrth ei dad fod ganddo fab garw: ac ni ddaeth attynt ar neges felly mwyach. Er hyny, efe a dreuliodd y rhan foreual'o'i oes yn ddieithr i wir grefydd a duwioldeb, a than lywodraeth satan ; ond nid inor ufudd iddo, er bod yn gaethwajs ganddo. Nid ái i un man i wrando y Gair, nac ychwailh gyd a'i gyfoedion i halogi y sai>- bothau : ond eisteddaí, fel lîawer, wrth y pentan o'r borau hyd yr hwyr. Wedi hyny rynhyrfwyd ef i fyned i wrando ar y bobl a elwir Trefnyddion Calfinaidd, i edrych a gai ddim gwall yn yr Athraw- iaeth, fel y galìai gael lcstyn i erlid ; ac yn gyffelyb i'r Bereaid, chwiliai beunydd yr Ysgrythyr- au, i edrych a oedd y pethau hyn felly. Ac wrth bwyso eu hath- rawiaeth yn nghlorinn y Cysegr, a gweled ei bod yn cyfatteb iddo, ydoedd Edward ac Elizabeth Simon, o'r Gellifor, yn mhlwyf Llangyn- hafal, Dyffryn Clwyd, Swydd Ddinbych ; ac a anwyd ar y 13 o Aẁst, 1750. Ni chafodd yn ei ieuengctyd ond ychydigo fanteis- ion i ddysgu darllen, ac i helaethu ei wybodaeth yn mawrion bethau yr Efengyl; ond gorfu iddo wedi bod rai wythnosau yn dysgu Cymraejç, fyned gyda ei dad i weini iddo, a dysgu y gelfyddyd o adeiladu, yn yr hon y dygwyd ef i fynu. Nid oedd yr arfaeth dragywyddol wedi esgor ar y bendefiges' ardderchog, sef yr Ysgol Sabbothol, y pryd hwnw; ete trwy lafur a diwydiwydd, dysgodd ddarllen Cymraeg yn lfêd ryfedd : " Yr hyn/' meddai, r/sydd fwy o werth yn íy ngolwg na phe byddai holl Ddyffryn Clwyd yn eiddo i mi." Yr oedd efe er yn ieuangc yn façhgen synwyr-gall, hyf, a di- dderbyn wyneb. Pan oedd o ddeutu 14 oed, dygwyddodd i'w dad ac yntau fod yn gweithio i Eglwyswr, yr hwn wedi gwybod iddynt fyned ryw noswaith i addoiiad, a ddaeth attynt (iran- oeth yn gellweirus ac yn wawd- us, gan ofyn i'w dad, " Ai yn y weddi di/wi/l/ y buost ti neithiwyr Ned ?" Ond er maint ei hoiad- au a'i eirinu adgas, nkl oedd yn cael un atteb mewn modd yn y byd: o'r diwedd blino<.kl E.