Cylchgronau Cymru

ŵrai p ?5rì!3,î5tì»Uíìjr. ÜHii'. 70.] HYDIiEF, 1832. [Cyf. VI. COFIANT V PARCH. HENRY PHILLIPS. Ganwyd y Parch. Henry PhiIIips yn Trelêoh, swydd Gaerfyrddin, a galwyd ef dan yr iau yn 18 oed, dan athrawiaelh Mr. Howeü Harriés. Am oddentu wyth mlynedd, eisteddodd dan wcinidogacth Mr. Grilfíth Jones, yn yr egíŵys sefydledig, yn Llan- ddowror, gerllaw y lle ei ganed, ar ba aniser y eadwai ysgol, ac y preg- ethai yn nihlith y Trefnyddion yn nghyfundebMr.Whitlìeld. Wrthddar- Men y Testainent Newydd, yn enwedig yrail Hennod o'r Aetau, daeth yn adna- byddus à gwir natur yr eglwys efeng- ylaidd. Hyn a barodd iddo adael Eglwys Loegr; er y earai yn drwyadl yr olleiriaid dychweledig, gan ymhyf- rydu clywed am Iwyddiant ar eu llafur. Bedyddiwyd ef yn Penygarn, ýn Mawith 1750, a daeth yn aelod o eglwys y Bedyddwyr yn y lle hwnw. Pechreuodd ei ddysgeidiaeth dan olygiaeth Mr. Miles Harris, pa un, yi amser hwnw, oedd Brif Athraw Ath- rofa y Bedyddwyr yn Trosnant, a'r hwn a weinyddodd yr ordinhad iddo Y tlwyddyn ganlyiiol nieddiannodd sefyllfa fwy uianteisiol i'w fywiol- iaeth dyminorol yn Nghaerodor, dan ofal y Parchedigiou Bernard Fos- kett, aHugh Evans. Wedi marwol- aeth y Parch. Evan Jenkins, yr hwn a ymadawodd â'r fuchedd hon y 23ain o Fawrth, 1752, gweinyddodd Mr. P. i'r eglwys amddifad yn Ngwrecsam, swydd Ddinbyeh. 4fil ^atilynol gweiuyddai i'r bobl yn Namptwieh, swydd Gaerlieon Gawr, a phregcthaiyn achlysurol yn Nghaer- Ludd, ac yn Whitchurch a Broughton, Hants, hyd y flwyddyn 1757, pryd yr hwyliodd i'r Iwerddón. Yn Water- fofd y pregethodd gyntaf yn y wlad hòno, ar yr lleg o Fedi; ac urddwyd ef yno yn 1758, gan y Parch. Morgan Cyf.YI. Edwards, A. C. wedi hyny bugail yr eglwys fedyddiedig yn Philadelphia. Arosodd yn Waterford rhwng pedair a phum mtynedd; ond gan nad oedd ef na'i briod yn meddn iechyd cysur- us yno, mudasant i Dulyn, yn 1763. Wedillafurio tuadwy flyneddahanner yn y Ile hwnw, yn mhlith y brodyr a gyfarfuent yn y Back Lane, ieehyd ei wraig a waethygai, a chynghorwyd hwy gan eu cyfeiìlion i ddychwelyd i'w gwlad cnedigol. Yn 1765, dych- welasant i Pentypŵl, Ue yr erfyniwyd ar Mr. P, aros; ond wedi ymweled â'r eglwys yn Exeter, yr hon oedd yr ainser hWnw yn amddifad o weiuidog, a'r eglwys yn Tiverton, wedi ymad- awiad Mr. Lewis o honi i Exeter, cymhellwyd Mr. P. gan ei anwyl gyfaill, y Parch. Hugh Evans, at y brodyr yn Sarum. Traddododd y bregeth gyntaf yma ar yr ail o Chwef. 1766. Yr oédd ei sefydliad gyda y bobl hyn yn un o'r dygwyddiad- au mwyaf cysurus o'i holl fywyd; ac yn y gyfeillach hon yr arddang- osodd mai 4<yr hael a ddychyni- myg haelioni." Yn nesaf at ei swydd weinidogaethol, nid oedd dim yn fwy difyrus i'w feddwl na dysga plant anwybodus, a chyfranu llyfrau defnýddiol. Wrth weled "y bobl/' yn enwedig y tlodion, "yn marw o eisieu gwybodaeth," efe a agorodd ysgol râd, yr hon oedd wir ràd. Ar un amser yr oedd ganddo chwaneg na 150 o ysgolheigiou, pa rai a ddysgai i ddarllen, ysgrifenn, a rhifyddegu: deuai rhai o honynt atto rhwng eu horiau gweithio, a'u bwydyn eu dwy- law, ac wedi darllen neu sillebu, aent at eu gorchwylion. Mor hyfryd oedd gweled un ysgolhaig trawd yn arwain y llall yn ei law, at ei feistr, gan ofyn, "A fyddwch cystal, Syr, a 37