Cylchgronau Cymru

€}111L1X 1T B£B¥1IBW¥R. Rhif. 132.] RHAGFYR, 1837. [Cyf. XI. Y CYSSYLLTIAD RHWNG YR EGLWYS A'lt WLADWRIAETH. (0\ Baptist Magasine.* ) Ymae tetlyngdod ac annbeilyngdod crefyddau gwladol yu cynhyrfu teimladau, ac yn rhoddi genedigaeth i ddadleuon, perthynol yn neillduol i'r oes hon. Ni fu tymhor erioed pryd yr oedd egwyddorion cywir a hysbysiaeth eang- fawr ar y pwngc hwn, yn gyssylltiedig âg undeb golygiadau a gweithrediad yn fwy angenrhcidiol nag ar y tynihor pwysig preseunol. Pa radd hynag y mae yr Ym- neillduwyr yn cyduno yn eu golygiadau yn gyffredinol yn mhertuynas i niweidiau yr eglwys sefydledig gan gyfraith, nid ydynt eto yn hollol o un meddwl yn mher- thynas i'r dull o gyrhaedd ei bymraniad «ddiwrth y wladwriaeth, neu yn mher- thynas i ba beth a fyddai effaiih weithred- ol y cyfryw fesur. Y mae yn wir fod eu golygiadau ar y matterion hyn yn cynnyddu, a bod ar- wyddion o undeb, yn y pen draw, i gael eu ìhesu yu erbyn y gwahanol lygredig- aethau ag ydynt yu cymmeryd i fynu yr enw CristnogoJ. Y uiae unigolrwydd- barn, yr hyn sydd mor haufodol i undeb gweitlirediad, yn hawddach i'w gyrbaedd, fe ddichon, nag yr ydys wedi dychym- mygu; a bydd cam wedi ei roddi yn ddilys tuag at hyny, yn ol y gradd y byddo yr Ymneillduwyr yu gwueud eu hnnain yn hysbys mewn modd cywir o ba beth yw Eglwys Loegr wedi bod, ac yn bod, yn ei * Mk. Gol.,—Yr wyf fi o'r meddwl y gall y dernyn uchod fod o ddefnydd mawr, a chan obeilhio y buasech yn cydweled á fi, mi a'i cyf- ieithais i'r dyben o'i osud yn y Greal.—Anguyd- ffurfiwr. Cyf.XI. lied a'i hyd cyflawn. Yn y modd byn bydd mesurau cydgordiol a therfynol yn cael eu hwylusu yn fawr. Y niae y crybwylhon a ganiyn yu cael eu gosod gerbron fel byrdraeth o'r pwngc, yn gyffredinol, yn y gobaith y bydd i'r darllenydd gymmeradwyo ac ymeangu. Yn y lle blaenaf, y mae yn rhaid talu sylw i'r Oristnogaeth a ddarlunir yn y Testament Newydd, yn yr effeithiau a gafodd ar y galon ac ar dyngedfen y cretl- inioi; ac at drefniant y cymdeithasau hyuy, y rhai, wedi eu sefydlu gan ddyn- ion yncynnwys meddwl Crist, oeddent yn meddu, fel en gwrthrych pnr ac nnigol, ddychweliad y pcchadur—adeiladaeth y saint—a hwylusdod cyffredinol gwrth- rychau trugaredd yn nghynnaliad i fynu ordinhadau addoliad cyhoeddns. Oddiar y bryn hwn, pa fodd bynag, rhaid i ni ymddarostwng yn fuan i ddyffryn gos- tyngeiddrwydd, yno i arolygu yr amry- fath ddrygau a wewyd yn y gyfuudraeth Gristnogol, trwy ei chyssylltiad â thywys- ogion y ddacar. Y niae hawliau crefydd y wladwriaeth t fod, neu i fod wedi bod, yn ddira ond pabyddol neu isbabyddol eto yn aros i gael ei brofi. Yn ystod rhes o oesoedd, ac hyd deyr- nasiad yr wythfed Harri yr oedd Eglwys Loegr yn broffesedig yn rhan a chyfran o'l- eglwys-lywodraeth Hufeinig; ac y mae yn amlwg fod arolygiad o hanes yr eglwys Rufeinig, a sefydliadau y wlad hon, yn flaeuorol i'rdiwygiad, yn egitubau trefn- 45