Cylchgronau Cymru

GREAL Y BEDYDDWYR. Rhif. 8.] AWST, 1827. [Cyf. I. "PARHAED BRAWDGARWCH." COFIANT Y DIWEDDAR BARCH. BENJAMIN FRANCIS, A. C. O Horsley, Swydd Gaerloyw. BENJAMIN FRANCIS, A.C. ÿd- oedd fab ieuengaf y diweddar Barch. Enoch Francis, gweinidog eglwys y Bedyddwyr yn Nghastell- newydd yn Emlyn, Swydd Gaerfyr- ddin. Ganwyd ef yn Pencclli-fawr, Plwyf Cenarth, yn agos i Gastell- newydd yn Eralyn, yn y flwyddyn 1734; a chafodd ei feddwl yn ieuanc iawn ei argraffu yn ddwfn âg argy- ho»ddiad o werth mawr yr enaid, ac o'r anghenrheidrwydd o fod yn wir grefyddol. Teimlodd, pan nad oedd ond saith mlwydd oed, barch arosol o'r Mawrhydi dwyfol; ac arswyd i gymdeithasu â chymdeithion drygion- us, a'r fath gasineb at bob ymddy- ddanion anmhur a halogedig, fel os clywai un peth o'r fath, nis gallaiym- attal heb ei geryddu yn llym. Efe a gafodd, yn yr amser boreuol hwn, y fath ffrwd o deimladau cariadlawn ar rai prydiau mewn gweddi, yr hon a ddechreuodd yr amser hyny ei hym- arferyd, fel yr oédd 'ei holl galon yn cael ei gorlenwi gan ber-Iewygfeydd.' Bedyddiwyd ef pän oedd yn bym- theg oed, a dechreuodd bregethu pan oedd yn bedair ar bymtheg, fel y gwnaeth ei dad o'i flaen èf. Aeth i athrofa Caerodor yrt 1753, lle yr aros- odd dair blynedd. Pregethodd dros gryn amser yn Sedbury, ond symud- odd i Horsley, yn Swydd Gáerlbýw, yn 1757, lle yr urddwyd ef y flwyddyn1.} ganlynol. Yn ei urddiad, Hydref, Cyf. I. 1758, pregethodd Mr. Thoraas, ö Gaer- odor, ar ei ddyledswydd, pddiwrth Coí. 4. 17; a Mr. Hugh Evans, ar ddyledswydd yr eglwys, oddiwrth 1 Thes. 2. 19. Nid oedd rhif yr aelod- au y pryd líwnw yn fwy nâ 66, a'r fath oedd eu tlodî fel nad oeddynt yn alluog i roddi mwy nâg 20 punt y flwyddyn iddo; ond er mor ddigalon yr oedd pethau, o ran golwg allanol, gwnaeth ein hefeng>lwr iéuanc ẃre- gysu Iwynau ei feddwl, a rhoddi ei ymddiried yn yr Argíwydd; Ilafuriodd yn ddîflino yn ngwaith ei Feisír, a thrwy fendith ddwyfol ar ei w einidog- aeth, nid yn unîg fe ychwanegwyd tri ar ddeg ö bersonau át yr eglWys y flwyddyn gyntaf ar ol ei sefydliad, ond yr oedd y gwrandawyrẁedicynnyddu i'r fath raddau, fel yr oeddynt dan yr an^henTheidrwýdd i helaethu yr add- oldŷ yn 1760. Oddeutu'r amser hwn, ac amryW weithiau drachefn, cafodd wahoddiadau taerion i sèfydlu yn y brif-ddinas, yn neillduol oddiwrth yr eglwys yn Carter-Láne, ýchydig cyn marwolaetli Dr. Gill, prýd yr unodd amryw o weinidogion cyfrifol i'w an- nog i gydsynio à deisyfiad y doctor a'i bobl ;* ond yr oèdd ei ymlyn- * Cafwyd Cof-nôd ar yr achlysuf hwn yn mysg papurau Mr. Francis, yn cynnwya y sylw canlyuol: " Yn 1772, treullais ddau Sabbath yn Llundain; pregethais y ddau ddiwrnod yn addoldŷ Dr. Giìl, a cheíais álwad i fod yn ganlyniedydd iddo, ýr liyn á'm' cynbyrfodd ac a'm petmsodd yn fawr ; 30