Cylchgronau Cymru

€SWfll « 15Ẃ»íiîiHí|>l% Rhif. 44.] AWST, 1830. [Cyf. IV. BYWGRAFFIAD IT diweddar WIIsImIA.'M, LLOYD, o Sandyhaven, Dyfed. YDDAU beth sicr a ddywedir am bawb o'rhil ddynol yw, eu dyfodiad ! i'r byd, a'u mynediad o'r byd i dragyw- yddoldeb. Genir ni, a chleddir ui: dyma | i gyd a ellir ddywedyd yma am danom oll. I Os oes ychwaneg i'w ddywedyd ain rai, fe j dardd yn drwyadl o'u drwg hwy, neu o ; ddaioui Duw. Gwell yw claddu cofiant yr annuwiol ; gydag ei gorph, oblegid pydru a wna ei cnw, pe gwneid ei faen coffadwriaethol ' cyfuwch á thwr Babel: ond y cyfiawn a fydd byth niewn coffadwriaeth, pe na i byddai Gr'ëal na Seren i ddatgan ei enw mwy. Ac os yw yn argrafFedig felly yn i llyfrau'r nef, mae'n deilwng o le yn ein ! llyfrau a'u meddylian ninnau. Yn mhlith y rhai a wnaed gan Dduw, ac a gyfaddef- j wyd gan ddynion, yn wŷr cyfiawn yn yr oes ddiweddaf, yr wyf yn hyderus mai nid rhyfyg yw crybwyll ain ein diwe- ddar anwyl frawd a thad, William Lloyd. Yr oedd helaethrwydd ei ddysg a'i wybod- aeth; cywirdeb ei olygiadau; harddwch ci foesau; gorddyfnder ei brofiad;—yn nhgyd a diwydrwydd a haclioni ei fywyd crefyddol dros 40 o flynyddau, yn sicr yn hawlio Ue yn " Ngrëal y Bedyddwyr," i gynnal ei enw er cofi'adwriaeth i'r ocs- oedd addel. Ganwyd ef yn ninas Caerodor, yn y fiwyddyn 1761. Ei dad oedd \vr gcnedig- ol o Drefnewyddfawr, yn ardalTŷ-Ddcwi, Dyfed, a'i fam oedd o'r un ardal, ac hefyd o'r un tylwyth. Preswyliodd ei uieni yn Nghaerodor nes ganwyd iddy nt dri o blant; ond y fam a fu farw pan oeddynt yn ieuaingc. Dygwyd W. Lloyd i fyno, nol marwolaeth ei fam, gan ei ewythr, Mr. Thomas Lloyd, o'r Almarch, yn mhlwyf Llanrhythan, Dyfed. Yr ewytlir hwn Cyf. IV. oedd aelod hardd o eglwys yr Anymddi- bynwyr yn Nhrefgarn, ac o ganlyniad a ddygoddei nuiieuangc mabwysiadol i fyi.u yn riiagorfrcintiau addysgiad crefyddcl; nc a'i cynnaliodd mewn athrofa gymuìer- adwy yn Nhy-Ddewi, nes dysgu o lionoyr ieithoedd Saesonig a Lladin, yn nghyd à Rhifyddiaeth a Môrwriaeth. i lawer o ber- ífeithrwydd. Wedi hyn cafodd eiddysgu, yn unol a'i ddewisiad, yn y gelfyddyd o Hwpperiaeth. Aeth ymaith i Gaerodor, ac oddiyno aeth i longyn hwylio ì'r India Or- Uewiuol, ar fwrdd yr hon yr arosodd dros rai blynyddau,gan hwylio iAffrica yn masg- uach y caethion.Gauawodd y pethau a ddy- gwyddodd yn ei olwg dros yr amser hwnw, argrafiìad parhaus ar ei feddwl goleulawn. Adroddai yn aml yn y blynyddoedd dhv- eddaf o'i fywyd, bethau hynod a welodd, yn nghylch sefyllfa dywell a gorthrym- edig meibion Ham, yn eu cyíiwrgenedigol a chaethiwus. Ond braidd nad oedd ei hanes am lygredigaeth y morwyr Brytan- aidd yu fwy arswydol nag ani gyflwr gres- ynol y dynion duon. Un prydnawn ar y cefnfôr tan lawn hwyliau, a llwyth o gaeth- ion, yn myned tua'r ynysoedd gorîlewinol, daeth gwynt morgryf ac annysgwyliadwy yn erbyn en hwyliau, nes oedd y llong yn gorwedd ar eihochr braidd yn höllol. Saf- odd pawb yn ddychrynedig, fel â phyiíh niarwolaeth yn agored i'w derbyn mewn mynydyn; gwelwyd y Hywydd yn duo yn ei wynebpryd, a gwaeddai alîan, Ar~ glwydd Tesu! ni a fyddwn yn ujfern tnewn un mynyd bob enaid o honom!! Ond tawcl- oddyrystorm, ac yn raddol cyfododd y Uong ychydig yn ol. Tra yr oeddid yn taclusaw y Uwyth,yr oedd calon y llywydd wedi myned fel calon Pharaoh, â rhaft' yn ei law yn ftìangellu y llongwyr, a'r Uwen 2D