Cylchgronau Cymru

GWYLIEDYDD; SEFf CYLCHGRAWN CYMREIG. MAWUTll, IB'24. BUCHEDDAU ENWOGION YR EGLWYS. ÍIANES ESGÜB LATIMER. {Parhad odudal. 35.) W kdi ail-garcharu a dihenyddio Mr. Uilney, cyfrifwyd Mr. Latimer yn ben ar y Diwygwyr: ac yn gymmaint a bod ymddygiad y gwr hwnnw ar ei ferthyrdod mor wrol ac anrhydeddus i'w gyd-bleidwyr, ni lwfrhaodd y rhai hyn fymryn yn eu hymdreehiadau; eithr yn hytrach ymosod ar gyfeiliorn- adau crefyddol yn fwy tanbaid nag o'r blaen. Latimer, fel y gweddai i'w sef- yllfa a'i ddüniau, oedd y blaenaf a'r iiiwyaf gwresoglawn ar bob acbos. I ë, pan roddodd y brenhin allan gyhoedd- iad brenhinol i wahardd y Bibl Seis- ti\g, a llyfrau crefyddol eraill, eym- nierodd Latinier arno ei hun ysgrifen- nu llythyr arbennig at ei Fawrhydi. Canys cyflwr crefyddol y werin oedd yn dost iawn a chaeth y pryd htvn. Gorchymynasid i bob un oedd yn perchen Biblau neu Destamentau eu rhoddi i fynu o fewn pymtheg diwrnod; os amgen, awdurdodwyd yr esgobion i garcharu yr anufudd, a'u dirwyo yn ol eu hewyllys da eu hunain. Arch- wyd hefyd i'r hedd-farnwyr ym mhob atdal o'r wlad, fanwl chwilio cyflwr eu parthau priodol mewn perthynas i grefydd, a mynegi yr unrhyw yn eu Sessiwnau chwarterol. Galwyd hefyd »r bob sirydd ddala y sawl oedd âg MAWRTH, 1824. arogl beresi arnynt, n'u dodi yn nwy- law yr esgobion. Anhawdd, fe allai, fydd gan amryw o bobl dda yr oes hon gredu y byddid yn oarcharu a llosgi ein henafìaid am ddatllen yr Ysgryth- yr Lán, a dysgu i'w plant a'u teulu- oedd y Deg Gorchymyn a'r Pader yn nhafodiaith y wlad. At yr achos a'r amser hyn y danfonodd La;tim«r ei lythyr at y brenhin. Yr oedd erbyn hyn wedi pregethu unwaith neu ddwy o fiaen ei Fawrhydi, ac wedi ei fodd- hau gymmaint, íel y gallai yn rhe- symmol ddisgwyl rhyw fywiolaeth eg- Iwysig ganddo. Dewisodd er hynny redeg y perygl o golli pob elw iddo ei hun yn hytiach na chelu y gwirion- edd, ac esgeuluso ei ddyledswydd. Y niae y llythyr yn dangos cywirdeb ei galon, cystal a'i hyder duwiol, fel y tybiein mai buddiol fyddai mynegi ei sylwedd i'n daiílenwyr. " Dywed St. Awstin, fod y sawl a gelo y gwirionedd o ran ofn, yn ennyn digofaint y nef, megis un sydd ynofni dyn yn fwy na Duw. Dywed Ioan Aur Enau, y gellir bradychu y gwir- ionedd trwy ei gelu cystal a thrwy ddywedyd anwir pennodol. Y geiriau hyn, frenhin ardderchoccaf, a effeith- iodd gymmaint ar fy nghydwybod, fel na ddichon i mi lai na dywedyd wrth- ych y gwir, neu wneuthur fy hun yn euog o gerydd y tadau hybarch «chod.