Cylchgronau Cymru

Y DYNGARWR: (ftglrjrpafem JirtatffL Rhif. 3. MAWRTH, 1879. Cyf. I. EFFEITHIAU Y FASNACH FEDDWOL AE GYMDEITHAS. GAN Y PAEOH. DELTA B. DAVIES, F.A.PH.S., ABEBDAB. TBA y telir y fath barch a gwarogaeth i'r fasnach feddwol, sydd a'i gwyneb mor effeitbiol yn erbyn cyfoetb, cysur, einioes, a cbrefydd dynion, nis geUir dysgwyl yn ein gwlad ond aflwyddiant a gwywdra ar fyd ac ar eglwys. Effeithia y fasnach feddwol ar fasnach yn gyffredinol.—-Dibyna y cyflog a roddir am waitb ar y cyfartaledd fyddo rhwng nifer y gweitbwyr a logir a'r cyfalaf a ddefnyddir. Nid ellir cadw y cyflog i fyny yn barhaus ond, yn laf, trwy wellbau neu gynyddu masnach, ac felly gynyddu swm y cyfalaf a ddef- nyddir at y gwaith bwnw, a cbynydda hwnw yn ol fel y byddo cyfoetb y wlad yn cynyddu; neu, yn 2il, trwy leibau nifer y gweitbwyr, a'r rbai hyny y cyfryw a fyddo yn enillwyr da, ac yn alluog i roddi i fyny eu goruchwylion yn gwbl, neu fyned yn feistriaid gan gyflogi ereill. Ca pob un o'r agweddau yna eu rhwystro a'u gwrthwynebu gan y fasnach feddwol. Treulir a lleiheir cyfoetb cymdeithas yn gyfartal i'r swm a werir am y ddiod feddwol. Y mae yn ddifrifol meädwl fod yn agos i gant a haner o fìliynau o bunnau, yn flynyddol, yn cael eu gwario am wirodydd; ac os ydynt, fel y credwn eu bod, yn ddiddefnydd, ac heb ateb i un pwrpas daionus, ond bod yn foetbau ar y goreu, y mae y swm dirfawr ucbod yn cael ei daflu ymaitb yn hollol. Nid ydynt yn angenrheidiau bywyd a welir yn amlwg, wrth fod llawer o genedloedd cyfain, mewn llawer parth o'r ddaear, trwy eu hoes, yn byw hebddynt yn llwyr. Yn mhellacb, os yw gwirodydd meddwol, mewn rhyw radd, yn lles i iechyd,—os ydynt yn cynorthwyo ein cyfansoddiad, mewn rhyw ran o hono, i weitbredu yn fwy cyson a pbriodol,—os ydynt, yn y modd lleiaf canfyddadwy, yn gymhorth i gorph neu feddwl i fod mewn cyflwr gwell i weithio, naill ai trwy gymhorth uniongyrchol, neu trwy eu cadw rhag cael eu niweidio,—y mae yn canlyn, felly, o angenrheidrwydd, fod pwy bynag a gaiff ei amddifadu o'r gwirodydd hyn, neu rywbeth cystal yn eu lle, gymaint a hyny yn waeth, yn gyfartal i werth y buäd a ddeiUiai oddi wrthynt. Nid oes dim, os na fydd colled ar ei ol, yn fuddiol. Y mae yn ein gwlad ugeiniau o filoedd nad ydynt yn cyffwrdd â'r ddiod feddwol, ac eto ni phrof wyd erioed eu bod, trwy beidio cyffwrdd â bi, mewn unrhyw fodd, yn gorphorol na moesol, wedi eu banalluogi i gyflawni dyledswyddau bywyd. Ond, yn y gwrthwyneb, gwyddom, wedî cael profion aml gyda'r rbai hyny fydd yn "yfed fel y dylid," fod y llwyr- ymwrtbodwyr yn iachach, yn fwy ufudd, yn weithwyr mwy cyson, ac yn ddinasyddion mwy defnyddiol. Y maent yn dyoddef llai odcti wrth glefydau a heintiau,—yn byw yn hwy,—a'u henwau yn llai aml, os byth, ar lechres y tlodion a'r drwgweithredwyr. Y mae genym i ystyried fod yr yfwr yn colli gwaith ac amser gwerthfawr.— Wrtb edrych ar hyn yr ydym i gymeryd i ystyriaeth, nid yn unig colled gwaith ac amser yr yfwr ei hun, ond hefyd colled y meistr, ac ereül, trabyddo yr yfwr wrth y cwpan. A thrachefn, y golled a acnosir trwy fod y gwaith, yn aml, yn waeth mewn ansawdd, ac yn Uai mewn swm, 0 herwydd^meddwl segur, esgeulus, a diofal y diotwr. Yn aml ceir gwaith mawr, a çheirianau drudfawr, yn sefyU am ddyddiau, o eisiau gweithio yn mlaen gyfnewidiad neu adgyweir-.