Cylchgronau Cymru

Y DIWYGIWR. Rhif. 162.] IONAWR, 1849. [Cyf. XIV PERTHYNAS YR HEN DESTAIENT A NI. GAN Y PARCH. JOIIN DAYIES, LLANELLI. *Ta bethau bynag a ysgrifenwyd o'r blaen, er addysg í ni yr ysgrifenwyd hwynt."—Iìhuf. xv, 4. Bon yr hyn oedd, yn yr Hen Oruchwyliaeth, yn gysgodol o'r Messiah, a darpar- iadol i'r Oruchwyliaeth Newydd, i gaei ei ddileu, o ran yr ymarferiad o hono, ar ol iddo ateb y cyf'ryw ddybenion, sydd wirionedd, a osodir allan yn y Testament Newydd tu hwnt i bob amheuaeth. Bod yr ysgrifeniadau, a gynwysir 'yn yr Hen Dest'ament, " Yn i'uddiol i athrawiaethu, i argyhoeddi, i gerydd'u, ihyfforddìmewn cyfiawnder," sydd wirionedd arall, a osodir allan yr un nior amlwg, gan apostol ran ymarferiad â neillduolion cyfraith Moses, fel goruchwyliaeth gysgodol a dar- pariadol; ond bod y cofrestriad o'r hynodion hyn, wedi ei wneyd er ein haddysg, a bodyn yr Hen Destament wirioneddau pwysig i ni i'w credu a'u hymarfer. Byddai chwilio allan gyda gofal a manyldcr, yr hyn sydd gyffredinol a digyf- newíd, yr hyn sydd yn perthyn i'r dyn, ac nid i'r Iuddew—yr hyn sydd barhaus'ac nid amserol, yn yr Hen Destament'; a'i ranu i ddosbarthiadau priodol, o fendith annhraethol, i'n gwlad yn yr ocs bresenol; pan y meddylia llawer, mai y fîbrdd i dderchafu Crist ydyw, diystyru Moses, ac mai y llwybr effeithioliaf i wer'thfawrogi y Testament Newydd ydyw, dibrisio yr Hen Hestament. C'awn— I. Nodi ychydig ffeithiau i ddangos naturioldeb yr haeriad—Bod addysgiadau a gwirionedduu i ni yn yr Hen l)estament. 1. Goruchwyliaeth Ddwyfol ac nid dynol ydoedd, yr hon a ragbarotodd ddyfod- iad y Mpsiah. Nid oedd gan Moses yr un llaw yn ei threfniad na'i rhoddiad'; ond unig fel offeryn. Nid ei ddeall ef a'i dyfeisiodd, ac nid ei ddeheurwydd ef a'i sef'ydlodd. " Duw a lefarodd yr holl eiriau hyn." Gan ei bod yn ddyfais Ddwyfol, diau bod rhywfaint o gymeriad ei Hawdwr yn ymddangos yn ei ffur'fiad, ei rhodd;ad a'i dyben; ac os ydyw yn adlewyrchu yr ychydig lleiaf''o Dduw, nis gall lai nâ bod yn addysgiadol i ni. Mae graddohíeb parotoad y byd ar gyfer datguddiedigaethau mawrion yr efengyl, yn dangos daioni a doethineb Duw, a thrwy astudio, y Gyfundrefn Iuddewaidd, a amlygir mewn rhan o'r Hen Üestament, y gwelir daioni a doethineb yr Arglwydd yn hyn o beth. 2. Nid oedd yr oruchwyliaeth Iuddewig, ond olwyn yn y peiriant mawr sydd i effeithio iechydwriaeth hyd, ac nid un genedl. Gan yr luddewon yr oedd y breint- iau, eto nid oeddynt hwy a'u breintiau, ond dolenau yn nghadwyn moddion i freintio holl genedloedd y ddaear. Ae os am weled cenedl yn cael ei neillduo, ei dysgyblu a'i haddysu i fod yn offeryn i fendithio y byd, rhaiä troi tu-dalenau yr Hen Destament, a bod yn liyddysg o'i gynwysiad. Ac y mae bod y gyfundrefn Iuddewaidd, er yn gyfyngedig i un genedl, yn rhan o foddion gwellhad pob cenedl, yn teilyngu ein sylw ni, fel rhan fechan îs-wasanaethgar o gynllun mawr ac ëang. 3. Cyferbyniad rhagddywediadau yr Hen Destament à ffeitbiau y Testament, Newyd'd, ydŷw y moddion effeithiolaf a feddwn, er dychwelyd yr Iuddew ac argy- hoeddi vr anffyddiwr. A thra y byddo Iuddew heb dderbyn Iesu, ac anffyddiwr