Cylchgronau Cymru

Y DIWYGIWR. Bhif. 312.] MEDI, 1861. [Cyf. XXVI. LLOSGFYNYDDAU. LLYTHYR I. GAN Y PARCH. T. DAYIES, LLANELLI. Bhwydd g3Tfaddefa pawb sydd wedi efrydu gweithredoedd Duw yn y greadigaeth fod gogoniant anfeidrol yn amlygedig ynddynt. Tr unig gyfeiliornad^sydd wedi ffynu gyda golwg ar hynyma yw, codi y greadig- aeth yn herwydd mawredd ei gogoniant yn rhy uchel—gwisgo priodoledd- au y Perydd am yr effaith—codi y cread i orsedd y Crewr—tynu yr awen- au o law lor ,a'u rhoddi yn llaw deddf ddychymygol yn ei le. Er fodhyn yn gyfeiliornad anaele, mae yn warogaeth gorfodol i ogoniant ffyrddDuw; gorfu i annuwyddion proffesedig ei dalu. A phe esgynem drwy gymhorth y pellebyr i syllu ar bellder, maintioli, lluosogrwydd, a gogoniant y býd- oedd sydd yn prydferthu y gwagle, neu pe disgynem drwy gymhorth y mwyadyr i syÛu ar luosogrwj$ií a pherffeithrwydd y milionos bychain a breçwyliant ddyfêryn wrth bdh bys o ddwfr, gorfodid pawb fynant weled i ddywedyd gyda theimladau edmygol, "Afawr«£w ein Harglwydd, a mawr einerth: aneirif yw ei ddeall;" fel mai priodol y dywedodd un, fod athronydd annuwaidd yn wallgof. Mae un o alluoedd niwyaf nerthol a brawychus anian yn ganfyddadwy yn y ìlösgfynyddau, ac oni bai ei fod dan lywyddiad parhaüs Ior, yn ym- ddangosiadol buasai y ddaear wedi ei dibobli, a'i chwythu yn deüchion i'r gẁagle cwmpasol. Er cael yehydig drefn ar fy ysgrif, mi a sylwaf ar enwau y llosgfynydd- au, eu ffurf, eu rhifedi, eu llineliau daearyddol, eu rhwj'gdarddiadau, a'r achos tebygol o honynt. Enwaugwyddoroìy mynyddau h}Ti mewn llyfrau Seisnigydynt volcanoes. I^eillia. yr enw oddiwrth Ỳulcan, duw y tàn gan yr henafiaid. Yn ol tra- ddodiad y byd paganaidd, yr oedd yn fab i Jupiter a Juno, a chafodd ei addysgu yn y nef yn mysg y duwiau. Ac un tro, pan oedd Vulcan wedi tyfìi fyny yn'llanc, eymerodd cweryl enbyd le rhwng ei dad a'i fam. Tn amser y cweryl, cylymodd Jupiter Juno â chadwen wrth droed ei orsedd; °nd pan gafodd yllanc Yulean gefn ei dad, gollyngoatl ei fam yn rhydd. Cynhyrfodd hyny ei dad gymaint, nes iddo ei gicio dros ganllawiau y nef. ^unawdiwrnod yn syrthio i'r ddaear; syrthiodd ar ynys LeMnos yn Archipelago gwlad Groeg, ac er i'r preswylwyr ei dderbyn yn eu breich- Jau torodd ei glun gan y cwymp, feí y bu yn gloff am weddill ei oes. Bu fyw ar ynys Lemnos, a chododd yno balas iddo ei hun, a ffwrnes i doddi ^etelau. ,Yr oedd ganddo hefyd ffwrnes dan fynydd Etna, ac yn mhob ^aan o'r byd lle yr oedd llosgfynydd. Oddiwrth y chwedl hon y galwyd î mpyddau roleanoes; a dy wedai yr henafiaid taw simneiau ffwraesj Vulcaa ^ddentyUosgfynyddau. , . . . 4ẅẁ 33