Cylchgronau Cymru

%îc!ujntum Piaol aí urasan^th ẅrMuriaeíh gm mjsg g %tM& Cyhoeddedig dan nawdd prif Gerddorion, Coran, ac Undeban Cerddorol y Genedl, RHEP. 22. RHAGFYll 1, 1862. írâ îg.—gydaWpost, Sc- CDsnníaüSÍaîí. CERDDORIAETH TN" T RHTETTiT EW, Htmn.—" MELYS GOF A PHERAIDü GANTT." Gan Mozart. Ctlch (Tri mewn un).—"MAWL A'TH ERYS, O DDTJW, YN SION." Gan Db. Geeene. Cànig.—"OHWI FEIBION DEWRION DIRWEST." Gan De. Calcot. Tu DAL. Llawlyfr i Gerddoriaeth............ ,..... 169 BywgraíTyddiaeth .................... 171 Cyfundrefn y Tonic Sol-fa ..........., ,., 172 Gyetadleuaeth y Ce. ddor............... 173 Bwrdd y Golygydd....., „.......,, ,., 174 Croniel Cerddorol....., .,, .,, ... ...... 174, Hysbysiadau...... ..,.............., 176 Híatn4pfr t ẅrODonaeŵ [Em hamcan yn y Gwersi yrydym yn bwriadu eurhoddi dan y pen hwn ydyw, gosod o fiaen yr efrydydd ieuanc eglurhad syrnl, goleu, a chryno ar egwyddorion, neu elfenau cyntaf cerddoriaetb, yn ei gwahanol ganghenau. Yrndrechwn roddi i lawr y gwir, a dimondy gwir, ond nid yr holi wir; heb ymdroi i ymofyn am y Paham na'r Pa fodd. Ac erbyn y byddwn wedi gorphen, hy- derwn y byddwn wedi Uwyddo i ryw fesur i gynysg- aeddu ein dosbarthiadau cerddoroi â Llaw-lyfr o'r "f'ath ag y mae cymaint o gwyno yu y dyddiaujhyn o eisiau ei gael. Bydd Gwers dan y pen hwn yn y Chrddor bob|yn ail j^fîs hyd nes byddwn wedi gorphen; a'r mis arall bydd Gwers ar Ganiadaeth, yn egluro yr hyn sydd yn angenrlieidioi tuag at ganu yn dda ac efieithiol.] Rbagaeweiîíiad. 1. Ceeddoeiaeth ydyw y gelfyddyd o osod allan a chynyrchu gwahanol deimladau trwy seiniau. 2. T mae teimladau calon dyn bron yn aneirif; ac y mae cerddoriaeth, fel morwyn deg, yn gwas- anaethu i'r holl deimladau hyn. Pob teimlad ag sydd yn perthyn i ddyn fel dyn, yn ei holl wa- hanol amgylchiadau, y mae cerddoriaeth yn gweinyddu iddo, ac yn ei feithrin; ond pob teimlad ag sydd yn perthyn i galonlygredig dyn fel pechadur, trais, anfri, a gwaradwydd ar gerdd- oriaeth ydyw ei dwyn i wasanaethu iddo. Yma y mae y terfyn. Y neb sydd yn llusgo cerdd- oriaeth i weinyddu i lygredigaeth, y mae yn ei darostwng at waith isel a budr na fwriadwyd mo honi gan y Creawdwr, ac nad oes gan neb hawl i'w diraddio i'w gyflawni. 3. Seiniau ydyw y deíhyddiau, neu y moddion, 0 ba rai y mae cerddoriaeth yn cael ei chyfan- soddi. Pridd y ddaear ydyw defnydd y corph dynol; ond nid corph yw y pridd yn mhob an- sawdd a sefyllfa. Pridd mewu ansawdd, ac yn ddarostyngedig i ddeddfau arbenig, sydd yn cyf- ansoddi corph. Felly, nid seiniau 0 bob math ac yn mhob ffurf, ond seiniau o ansawdd neill- duol, mewn sefyllfaoedd, ac yn ddarostyngedig i ddeddíau arbenig, ydyw cerddoriaeth. DOSBARTH I. JSTODIAWT. 4. Nodiant ydyw y drefn o osod gwahanol àr- wydd-luniau er dynodi gwahanol seiniau, yn eu perthynas â'u gilydd, yn eu pellder oddiwrth eu gilydd, yn eu hamser; mewn gair, yn yr holl ddefnydd a wneir 0 honynt mewn cerddoriaeth. Pennod I. Perthynas a Phellder Seiniau. 5. Saith o wahanol seiniau a gynyrchir yn naturiol gan y llais dynol. Wedi seinio rhyw sain neillduol, a myned i fyny neu i lawr saith o'r graddau lleiaf a wneir gan y llais yn naturiol, ceir nad ydyw yr 8fed ondyr un peth a'r cyntaf, ond ei fod gynifer o raddau yn uwch neu yn îb. Ac felly, nid oes dim gwahauiaeth pa mor bell yr eir i fyny neu i lawr, nid ydys ond dechreu ail adrodd yr un peth ar ben pob saith o raddau yn barhaus. 6. Y mae cylch cyffredin y llais dynol yn cy- meryd i fewn tua 24 neu 25 o raddau; sef y seiniau a grybwyllwyd tua thair gwaith a haner. Pe cyfrifid o'r saiu isaf a all un cerddor adna- byddus ei gynyrchu i'r sain uchaf a gynyrchir gan unrhyw gerddores, byddai y graddau yn llawer ychwaneg nag a nodwyd, ac yn cynwys y saith sain yn agos i bum' gwaith drosodd. Ac y mae offerynau cerdd a ânt lawer yn îs a llawer yn uwch drachefn; fel y mae cyfanswm y sein- iau a arferir mewn cerddoriaeth yn cynwys y saith sain tua naw gwaith drosodd. 7. Yr Erwydd. Dangosir perthynas a phell- der y gwahanol seiniau hyn trwy osod nodau ar a rhwng pump o linellau, fel hyn:— 8. Yr enw a roddir ar y llinellau hyn yẅ— Erwydd (Ŵa/neu Stave).