Cylchgronau Cymru

CERDDOR CYMREIG djjirldtjgraum Jptisaî aí tüasairaríh Çrrádariarth pt mpjjj 5 %mrjr. Cyhoeddedig dan nawdd prif öerddorioa, Corau, ao Undebau Cerddorol j ©enedl. Bhif. 24 CHWEEROR 1, 1863. *Hs fy—gyda'r pott, 2a. ffinnntonsíaîf. CEEDDOEIAETH YH T EHIFYW EWIT, Dwr Gan Bedair Rhan.-"CARTREFI CYMRÜ." Gan " Ifor Ceri," sef Mr. D. Jones, Aberystwyth ; a chan " Balfe," sef Mr. D. Lewis, Llanrhystyd. Tu DAL. Llawlyfr i Gerddoriaeth.................. 185 Bywgraffyddiaeth.................... 187 Cynghanedd (Harmony) ............... 188 Cystadleuaeth Cyfari'od Llenyddòl Penygarn ... 189 Cronicl Cerddoròl............ ."........ 190 Hysbysiadau ........................ 192 JLIatD=lpfr i ẅrtJ&oríaetín Seiniatj Cerddoeol. 28. Tr hyn sydd yn cynyrehu pob math o swn ydyw, fod yr awyr, trwy ryw foddion, yn cael ei dirgrynu, ac yn y sefyllíà grynedig hono, yn ymdòui ar y glust. 29. Yn ol ìiifer y tònau awyrol hyn a ddis- gynant ar y glust mewu amser peuodol, y mae y swn yn uchel neu yn isel o ran gradd (pitch). Os bydd y cryuiadau yn dilyn eu gilydd yn gyf- lym, bydd y swn yn uchel; ac o'r ochr arall, os anaml fydd' y cryuiadau, bydd y swn yn isel. 30. JS'id ydym yn defnyddio ygair"uchel" yn gyfystyr â caryf, nac "isel" yn gyíÿstyr â (jican. Gall y swn fod yn uchel o rau gradd, oud yn wau o rau nerth; neu ynte yn gryf o rau nerth, ond yn isel o ran gradd. 31. Y gwahauiaeth rhwng trwst neu swn â sain cerddorol ydyw, fod y tònau neu y dirgryn- iadau awyrol a gyuyrchant y cyntaf yn disgyn ar y glust yn aughyson neu yn aughyfartal, megys yn y cyfartaledd o 3, 5, 7, &c, tra mae y tòuau a gynyrchant yr olaf, yn disgyn yn gysou a chyfartal, megys yn y cyfartaledd o 2, 4, 6, &c. 32. Tuag at gynyrchu y sain isaf ag sydd yn glywadwy gan y glust ddynol, y mae tua 32 o dòuau neu gryuiadau awyrol yn taro y glust înewn un eiliad o amser. A thuag at gynyrchu y sain uchaf a all dyn ei gly wed, y mae cynifer a 16,384 o gryniadau yn taro y glust mewn un eiliad. 33. Tuag at i'r efrydydd ieuanc gael mantais i weled cipolwg ar holl í'aes seiniau cerddorol, ni û'u gosodwn ger ei fron yn y Daflen ganlynol,* * Gwoi (n itl. 18«. gan ddangos hefyd pa nifer o ddirgryniadau awyrol mewn eiliad a achosant bob wythfed sain, a pha offerynau a lleisiau a'u cynyrchant. 34. Gwelir y seiniau a gynyrchir yn glir ac effeithiol gan bob un o'r offerynau a'r Ueisiau wedi eu nodi gan Jinellau cyfain; a'r seiniau hyny na chynyrchir ond yn wan ac aneglur, neu na chynyrchir ond gan rai mathau o offerynau, neu gan rai personau, wedi eu nodi â llinellau man-nodol. Ac wrth gymharu y Uinellau â'r llythyrenau yn ngwaelod y Daflen, gwelir beth yw cylch cyffredinol gwahanol offerynau a lleis- iau. Yr offeryn sydd yn feddianol ar y cylch ëangaf yw yr organ. Wedi hyny daw y delyn a'r piano. Yna y crwth, o wahanol fathau. Tra mae cylch y llais dynol yn gorwedd yn lled agos i'r canol. Y Gea,ddfaa.tt. {Thc Scales). Y Eaddfa JSaturiol (TTatwnal ScaleJ. 35. Y Baddfa Naturiol ydyw y saith sain wedi eu gosod yn olyuol yn gwbl fel y cynyrchir hwynt yn naturiol gan y lìais. 3ö. Gelwir y Eaddfa hon weithiau wrth yr enw Graddfa Drydonol {Diatonic Scaîe) am eu bod yn symud trwy donaa; oud nid ydyw hyny yu gywir, oblegyd. fel y cawn ddangos yu y man, y mae dau o'i cbyfryngau yn haner-ton&u. 37. Un Raddfa Naturiol sydd, a siarad yn fauwl ac athronyddol; ac nid ydyw yn bosibl ffurfío ychwaneg nag un. Ond er mwyn hwyius- dod, siaredir am y Raddfa mewn gwahanol Foddau, ac mewn gwahanol Gyweir-nodau, fel pe byddai cynifer o wahanol lladdfäau. 38. Wrth esgyn neu ddisgyn yu raddol o un sain i'r agosaf ato, yn y Raddfa îíaturiol, yr ydys yu cael mai uid yr un faint yn hollol yw y pell- 'der sydd rhyngddynt. 39. Yr enw a roddir ary pellder sydd rhwng un. rhyw ddau sain a'ugilydd yw Cyfrwng (Intewal). 40. Yr enwau a roddir ar gyfryngau y E-addfa Naturiol sydd fel y canlyn : —Eiiwng y sain laf a'r 2il (tuag i fyny)—Tôn ; rhwng yr 2il a'r 3ydd—Tôn; rhwngy 3ydd a'r 4ydd—Haner Tôn; rhwng y 4ydd a'r 5ed— Tòu ; rhwng y 5ed a'r 6fed—Tôn ; rhwng y 6fed a'r 7fed—Tôu; rhwng y 7fed a'r 8fed—Haner Tôu. 41. Erbyn chwilio a mesur y pellderau yn fanylach, pa fodd bynag, yr ydys yn cael nad y w yr enwau uchod yn hollol gywir, er y gwasan-