Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

ÂT WASAMETH ceeddoeiaeth yn mysg cenedl y cymey. CYHOEDDEDIG DAN NAWDD PRIF GERDDORION, CORAU, AC UNDEBAU CERDDOROL Y GENEDL. Rhif. 67. MEDI 1, 1866. Prtis 2g. V posí, 3c. ÜNDEB CEEDDOEOL DIEWESIWYE EEYEI. Y GYMANFA FLYNYDDOL GYNTAF. Eebyn hyn, y mae Cymanf a flynyddol gyntaf yr Undeb ucliod wedi myned heibio. Cynhaliwyd lii yn ISTghas- tell Caernarfon, ddydd Mercher, Awst löfed, 1866. Y mae natur ac amcanion yr Undeb hwn, yn gystal a'r eiddo Cymanfa Gerddorol Ddirwestol Gwent a Morgan- wg, yn ddigon hysbys i ddarllenwyr y Cerddor Cym- reig. Ein gorchwyl, gan hyny, heddyw ydyw rhoddi ar gof a chadw ychydig o hanes y Gymanfa. Wedi sefydlu yr undeb gan nifer etholeclig o gynrych- iolwyr gwahanol gorau yn ardaloecld Eryri, a phender- fynu cael Cymanfa, aeth y corau ati o ddifrif i ymddar- paru gogyfer a hi. Ymunodd 14 o gorau a'r Undeb yn y cychwyniad; ond oherwydd rhyw amgylchiadau anfanteisiol, bu raid i dri dynu yn ol. Y pryd hwnw hefyd, digwyddodd fod Mr. William Grimth, Caernar- fon, yn wael iawn, ac felly ni chafwyd ond un cor o'r dref hono. Ar ol penderfynu cynal Cymanfa, yr ym- ofyniad pwysig nesaf ydoedd, Yn mha le ? Ac wedi hir ymbwyllo uwchben y pwnc, penderfynwyd ar Gastell Caernarf on; ac y mae yr undeb yn rhwymedig iawn i D. Morgan, ysw., Bank, am ei barodrwycld yn rhoddi y Castell at eu gwasanaeth. Ond wedi ei gael, nicl heí> draul fawr yr oedd yn ddichonadwy gwneyd lle cyíìeus i'r Corau. Cafwyd cynllun manteisiol a rhad trwy gar- edigrwydd Mr. R. Owen, Architect, Liverpool; a phen- derfynwyd ei fabwysiadu a mynecl yn mlaen. Erbyn myned i'r fath draul, a phryd nad oedd ond yr awyr agor- ed i gynal y cyfarfodydd, heb na tho na chysgod ond cy- maint ag a roddid gan furiau henafol y Casteli, teimlid llawer iawn o bryder yn nghylch sefyllfa y tywydd. Boreu dydd Mercher a wawriodd, a chyda hyny yr oeclcl miloedd o lygaid pryderus allan, yn archwilio sefyllfa y ffurfafen ; ac yn foreu iawn, gweíid y ffyrdd tua Chaer- narfon o bob cyfeiriad yn frithion, gan gerbydau llwyth- og o bob math, a gwyr ieuainc a gwyryfon ar draed yn finteioedd tra lluosog. Cyn naw o'r gloch, yr oedd pryder pawb yn nghylch y tywydd wecli ei lwyr chwalu. Gwelid y cymylau yn ymagor, yr awyr las dyner yn gwenu yn foddhaus, pelydrau yr haul rhwng y mân- gymylau yn prydferthu ac yn sirioii yr holl wlad, ac arw3^dclion hollol eglur felly fod y nefoedd yn pender- fy7nu ffafrio y cynulliad a dydd hyfryd yn nghanol hin gymysglyd a bygythiol. Tua deg o'r gloch, yr oedd y Corau i gyd, heb un ar ol, wedi gosod eu hunain ar yr esgynlawr, yn y drefn a ganlyn: — Eîiio. Arweinydd. tthif. 1 Waenfawr ... Owen Griffith ........ . 121 2 YWyddfa ... William Ov/en...... . 41 3 JSTant Paclarn Owen EIlis (Eos OeiriJ .. . 45 4 Cv/myglo John Morris ........ . 40 5 Llanrug Griífith Thomas 60 6 Portmadoc ... John Jones ........ . 55 7 Deiniolen J. Owen {Glanmarcldyn) 180 8 Dinorwic Ellis Jones ........ . 70 9 Rehoboth ■ Thomas Phillips ... . . 32 10 Rhostryfan ... John Thomas ....... . 38 11 Engedi ) (Caernarfon) ) Robert Lewis ....... 24 706 Y Cadeirydd yn y cyfarfod hwn oedd y Parch. Robert Thomas, Bangor, yr hwn, yn ystod y cyfarfod, a wnaeth lawer o sylwadau da, priodol a phryclf'erth iawn. Gor- chwyl anhawdd fuasai cael ca deirydd gwell. Canwyd yn gyntaf y don gynulleidfaol ''St. Barnabas," M.B.D., gan y corau ynghyd, dan arweiniad y Parch. J. Roberts (I. Gfwyllt), yn dyner ac yn dda; ac fel hyn y canodd y corau :— 1. Po!ka Chorus (Dr. Denning), gan gor Deiniolen, yn fywiog a siriol. Dyma gychwyn da. 2. Cymru Gynt (Gwilym Gwent), gan gor Dinorwic, gyda gradd- au helaeth o fywyd. 3. Eu sain aeth ar led (Handel), gan gor E.ehoboth, yn dcla a chywir. 4. Yr Haf (Gwilym Gwent), gan gor y Wydcìfa. ISTid ydyw pobl byth yn blino ar hon. Canwyd hi gyda nerth a hoenus- rwydd ; a bu raid iddynt ei hail ganu. 5. Fy ISTgwlad (John Thoraas), gan gor JSTant Padarn. Yr oedd y rhan gyntaf o hon yn dyner a chwaethus iavm. 6. Y Gwlith- yn (R. Roberts), gan gor Cwmyglo, yn hynod o ddestl- us. 7. Llwyn On (Alaw Gymreig), gan gor Engecii, yn ei naws tyner a swynol ei hun. 8. Parto'vcIi y fforcld (Hanclel), gan gor Llanrug. Caneirt yn dda, ac ystyried nad ydyw y cor ond ieuanc. 9. Teyrnasoedd y ddaear (Lloyd), gan gor Waenfawr. Rhocídwyd yr a'law BaPs gan Mr. 0. GriíBth yn dra rhagorol, a èhaiiwyd y gyd- gan ddiweddaf gyda nerth. 10. Wrth afonydcl Babilon (W. Ov/en), gan gor Portmacloc. Meddienid y cor a Ìlawer o yspryd pruddaidd y cyfansoddiad, a chanent mewn arddull dda. 11. Coine bounteous May, gan gor Bhostryfan, ynfelusadeniadol. 12. Dattod maerhwyin- au caethiwed (John Thomas), gan y corau yn nghyd. Rhoddwyd y rhanau cyntaf a diweddaf gyda nerth ac yspryd canmolaclwy; ond yr oedd rhai rhanau yn y canol yn ansefydlog. Rhoddwyd anerchiadaii yn y cyf- arfod hwn gan y Parchn. W. Herbert, Robert Evans, N. Cynhafal Jones, a Mr. David Evans, Caerdydd. Am 2 o'r gloch, cymerwyd y gadair gan y Parch. Robert Roberts, Bethesda. I ddechreu, canwyd y don gynulleidfaol "Manheim," yn hyfryd iawn ac effeithiol, gan yr holl gorau ynghyd ; ac ar ol hyny cafwyd y darnau canlynol:—1. Fy Ngwlad (J. Thomas), gan gor