Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

y GRE'AL. IONAWR, 1854. GWEITHIAU AWDÜROL DR. OWEN.* <San M. JJones, îLlanllyfnt. Yk oedd ams?r Charles I, Oìiver Crom- wel, a Charles II, yn amserau cynhyrfus a therfysglyd iawn. Y f'ath chwyldro- adau liynod, a helyntion rhyfedd a ddyg- wyddasant yn Mrydain yr adegau hyn ! yr ;i<tegau nwn, yn n ghan- Yn yr amser terfysglyd ol llygredigaeth a gornies g'wladol ac eglwysig, fe ymddangosodd llu o dduw- inyddion na welwyd ond anfynycli eu cyff'elyb: " dwri oedd a/ y ddaear yn y dyddiau hyny." Y fath gawri arddereh- og ar faes ymneillduaeth oedd Dr. Owen, Dr. Goodwin, Dr. Manton, a Dr. Bates? Yn yr ail res, os nad y rhes flaenaf gellid rhestr i Joseph Ctryls, John Howe, John FIave,, Stephen Charnock, Richard Bax- ter, John Bunyan, yn nghyd ag amryw ereill. Cafodd y dynion ardderchog hyn hob dirmyg a chamwri a allai y diafol, a bydol-lywiawdwyr llygredig ei wneu- thur iddynt; er hyny daiiasant eu ffordd yn ogoneddus yn ngwyneb pob peth, ac arhodd eu bwa hwynt yn gryf yn nerth grymus Dduw Iacob. Y mae eu dyoddefìadau a'u lîafur wedi cario dylanwad bendithiol ar ein teyrnas ni a theyrnasoedd ereill hyd y dydd hwn. "Y maent wedi marw yn llefaru eto." Y mae eu hysgrifeniadau gwerthfawr yn debyg o fod yn fendithiol i fiìoedd ain oesoedd y ddaear. Y mae prif enw- ogion yr oes hòno yn gystal ag enwogion yr oesoedd dilynol, wedi rhestru Dr. Ow- en, fel tywysoy yn y fyddin ardderchog hon. Addefir yn rhwydd fod amryw o'r gwroniaid ereill yn rhagori arno mewn rhyw bethau, ond wrth osod pob rhag- oriaethau yn nghyd, gadewir y flaenor- iaeth yn gyffredin i Owen. Y mae yn gryn anrhydedd i'r Cymry fod gwron mor enwog yn un o'n cenedl ni. Er na bu efe by w yn Nghymru, eto yr oedd gan- ddo eiddigedd neillduol dros Gyinru, fel y gwelir yn fynych yn ei ysgrifeniadau. Yn amryw o'r pregethau ardderchog a draddododd efe o flaen y senedd yn am- ser Cromwel, y mae gyda sel a hyawdl- edd yn dadleu o blaid Cymru, gan ddy- muno iddynt barotoi moddion addysg iddynt. Yr oeddwn yn edrych yn syn The Works of John Owen, D.D. 16 Volumes. Johnstone and Hunter. 1853. ar feddrod tlawd I)r. Owen a Jolin Bun- yan ; y ddau yn gorwedd yn ymyl eu gilydd yn Iiun//i//'s-field, tra y mae Lîun- dain wedi ei britho â chof-golofnau mawr- ion er anrhydeddu brenin a rhyfelwyr. Pa beth yw medrusrwydd i drin arfau rhyfel i'w gymh;iru â medrusrwydd i drin arfau yr efengyl 't Y mae yn beth tra hynod yn hanos llenyddiaeth eiu teyrnas fod argruíBad cyíiawn o lioll waith Dr. Owen, cyhyd o ainser heb ym- ddangos, yn enwedig pan gofiom fod gweitiiiau ei gydoeswyr enwog yn gyff'- redin yn cael eu cyhoeddi ynfuan ar ol eu marwolaeth. Bu farw Dr. Manton, yn 1677, ac yn y blynyddoedd 1681-1691, cyhoeddwyd ei holl waith yn bump o gyfrolau mawrion. Dr. 'i'homas Good- win a fu farw 1679, a chaígìwyd pum' cyfrol o'i waith, y rhai a gyhoeddwyd o 1681 i 1696. Charnock a fu f'arw yn 1680, a ehyhoeddwyd ei holl waith yn ddwy gyfrol yn 1684. Flaveî a fu farw yn 1691, ac yn 1701 argraff'wyd ei waith yntau yn ddwy gyfrol. Howe a fu farw yn 17üär ac yn 1724 daeth argraflìad eyffawn o'i holl waith. Bu Dr. Owen furw 16S.5. ac er i luaws o'i lyfrau gael eu haivraff'u yn y ganrifddiweddaf, a rhai yn Gym- raeg, eto nîd ymddangosodd argratfiad cyflawn o'i waith hyd 1826. Cyhoedd- wyd yr argraffiad hwn gan K iüaynes, Paternoster Row, Llundain, yn bedair ar hugain o gyfrolau wyth ply^, yr hwn a gostiai tua deg punt. Golyg^yd yi ar- graffiad hwn gan Mr. Russell, gweinidog ymneillduol ger llaw Lluiulain. Tua thair blynedd yn ol darlu Mrd. John- stone a Hunter, roddi cynnygiad i gy- hoeddi holl waith Dr. Owe* oddigerth yr esboniad ar yr Hebreaid ýn 16 cyfrol, i'w gyhoeddi mewn ysbaid. tair blynedd, am dJri yuinea, ar yr ammod iddynt gael cryn nifer o danysgrifwyr, a Ù\a\uÿuinea yn mlaen llaw boh blwyddyn. Trodd yr anturiaeth allan yn dra llwyddiannus; cafwyd yn agos i dair mil o danysjrif- wyr. Y mae y cwbl yn awr wedi eu cy- hoeddi. Amcan penar r ysgrif hon yw rhoddi hyspysrwydd i udarllenwyr y*GRF.At yn nghylch yr argraffiad newydd hwn. Er mwyn y rhai sydd yn Ued ddyeithr i Dr.