Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

Y GBEAL. MAWRTH, 1856. DEONGLIAETH.-FFUGYRAU Y BEIBL. RHIF XVII. HINA=Fel, nes, hvd onid. Pan gyhoeddodd Eucìid ei waíith an- farwol ar Elfenau Mesureg, danfonai *" rhyw frenin yn ngwlad Groeg genadwri ato i ofyn, A oedd yr un ffordd haws a mwy didraíferth i ddysgu y wyddoneg hòno. Euclid, tnewn atebiad, a ddywed- ai wrtho, Nac oes; nid oes yr un ffordd frenhinol i ddysgu Mesureg. Deallwn fod rhai o'n darllenwyr yn grydwst yn erbyn yr erthyclau ar Ddeongliaeth, gan achwyn am ein'bod yn defnyddio ambell eiryn Groeg neu Hebraeg, nad ydynt hwy yn eu deall, gan led-awgrymu ein bod ar foi na fedrem ddywedyd pob peth yn y fath fodd nes y gallent hwy ei amgyffred yn ddidrafferth. Ein hateb- iad i hyn, yn fyr, yw, Nad oes yr un tTordd arall iddynt wybod y pethau yr ymdrinir â hwy, ond yr hon a arferir yn yrysgrifau hyn; a bod yn rhaid i'r cyf- ryw ddarlleuwyr, naill ai bod heb eu gwybod o gwbl, neu ynte, eu dysgu yn y tibrdd hon. Ac os nad ydynt yn güllu amcanu beth a ddywedir wrthynt, gwçll iddynt roddi yr ysgrifau hyn o'r neilldu, ac ymgymmeryd â rhywbeth niwy cyfanian â'u chwaeth feddyliol; oblegyd nis gallant dderbyn un adeilad- aeth oddiwrth ein llafur hwn, am y í ISWm dm^wS nad oes dim cydymdeim- 'aa rhwng yr awdwr a'r darllenydd. ^wyddant ysgatfydd mai ysgrifeniadau )sbrydoledig yw yr Ysgrytlnrau, ac mai yn yr ìeithoedd Groeg ac Hebraeg yr J'sgnfenwyd hwynt yn wreiddiol. Yn awr, os yw y geiriau o'r sawl y máe yr îsgrythyrau yn gynnwysedig, yn eiriau porydoledig, nis gall cyfieithiad o hon- ynt tod felly, o'r hyn lleiaf, ond mewn r»an; sef cybelled ag y mae yn fynegiad jeg o syniadau y gwreiddiol. Pa un, «»Jaai deongli cyfieithydd yw dyled- B2ki .jWÌfcajM ar Ddeonghaeth Ni^ d' ai deongli vr awdwr ei hun? n. aÌ* deongl« cyfieithiad ddim amgen n an0ngh r^nŴM, hyny yw, deongli Yok j » ac mae ^gluro meddwl yr lìîSìJ* yt Y8Krythyrau heb unrhyw gyleinad at y testyn gwreiddiol, yn beth anmhosibl; ac er bod cyfieithiad da yn un o'r cynnorthwyon mwyaf anhebsor er deall y gair; eto, beiddiwn ddywedyd, yr hyn y gallem ei brofi hefyd, nas gellir trosglwyddo pob synjad i berffeithrwydd trwy unrhyw gyfieithiad, pe amgen nis gallai cyfieithiadau fod yn anmherffaith, fel y gẁyr pob un eu bod, y sydd yn gwybod rhywbeth am bethau o'r fath. Heb gyfieithiad, y mae meddwlyr awdwr a meddwl y darllenydd sydd yn ei ddeal!, yit dyfod i gyffyrddiad â'u gilydd yu ddìgyfrwng; ac oddiwrth y ffeithiau hyn barned y deallus pa un ai deongli yr iaith wreiddiol ei hun yw dyledswydd esboniwr, ynte, deongli cyfieithiad, yr hwn, ar y goreu, nis gall fod yn well nag anmherftaith. Yn amser y ddadl fawr ar " leuo an- nghymharus " yn Seren Gomer,ya.n oedd dan olygiaeth Harris, un o'r dadleuwyr dros däiarddel proffeswyr am briodi rhai dibroftes, yr hwn a gyfenwai ei hun Tegydon, a geisiai brofi oddiwrth yr yin- adrodd "Ieuo annghymharus," mai cys- sylltu dau berson a oìygir, tra y myntum- iai y blaid arall nad oedd " ieuo" yn golygu dau berson mwy na dau ugain neu ddau gant; ond tybiai Tegydon, druan, ei fod wcdi cael allan y dirgel- wch, a bod y peth mor amlwg a'r haul, a hyny oddiwrth wreiddyn y gair " an- nghymharus," yr hwn yw par, sef dau; gan fod y gair yn deilliaw oddiwrth an- cy-ym-par-us. Önd ni gofiwn byth y drìysgyblaeth iachus ac adeiladnl a dder- byniodd gan Gwrthddiffÿnwr (Gomer), trwy rodrìi ar ddeall iddo, os oedd modd trosglwyddo cymmaint a hyny i'w ben- glog, y fath ffolineb oedd ceisio pender- fynu ystyr geiriau trwy ddadgymmalu cyfieithiad o honynt. Gyda nynyna o ragarweiniad, yr hwn gobeithiwn a fydd o fendith i'r dosbarth o ddarllenwyr sydd yn rhy barod i feio yr ysgrifenydd, ac nirì eu hanwybodaeth eu hunain, nt a ddeuwn at y pwnc a adawsom yn an- orphen yn y rhifyn diweddaf. Dangoswyd yn Rhif. xvi. fod i'r Cya-