Cylchgronau Cymru

HANE8ION. 157 , bwyd rhwydd, a bywyd rhad,^-cwrw, Soedi'ntlwydd Ac arian a auiaa; Pob maeth,—mêl a Uaeth yn llâd, A'u coron fyddo cariad. Na foed y Llwyn yn fỳd llwm,—mwyn annedd Maen ionix a bdeliwm ; Ac eilwaith boed y cwlwm Yn dwyn câr o Dynyewm. Caerfyrddin. GwifíM Mal BU FARW,— Ebrill 12fed, yn y Waendew, yn y dref hon, yn 20 oed, David Lewis. Claddwyd ef yn mynwent y Tabernacl, pryd y cyfarchwyd y cyfeilüon gan y Parch. H. W. Jones. Meddyl- iodd y gwr ieuanc hwn 1 wneyd proffes o grefydd, ond tòrodd angeu ef i lawr cyn cyflawni ei amcanion. Ebrül 18fed, yn Aberteifi, Mrs. Jones, gweddw Mr. John Jones, Fferyllydd, a merch ieuengaf y diweddar Barch. Tîtus I,ewis, Caerfyrddin, yn 39 oed. Rhoddir rhagor o hanes y wraig ragoroí hon mewn Rhifyn dyfodol. Mawrth 22ain, yn y Llew Coch, Llandybie, Mrs. Margaret Evans, yn 45 oed. Ebrill 4ydd, Evan Davies, gof, Llandybie, yn 69 oed. Mawrth 15fed, wedi cystudd byro dri diwrnod, Mr. WiUiam Dariea (Gwilym Myrddin), yn 47 oed. Dydd Mercher can- lynol, ymgasglodd tyrfa liosog ynghyd i'w angladd, pryd y pregethodd y Parch. Wm. Gravel, gweinidog y Bedyddwyr, oddiar Amos 4, 12. Yr oedd Gwilym yn hanesydd cywrain, ac yn fardd awenyddgar a medrus, fel y dengys ei Awdl fudd- ygol i Syr Watkin William Wynn, yn Serbn Mai diweddaf. GaSawodd ar ei ol amryw ddarnau campus a gorchestol, pa rai y gobeithiwyf y byddir yn aUuog i'w dwyn drwy y wasg yn fuan, er lles ei weddw a'i amddifaid. Ifor Gwalchmai. Mawrth 20fed, yn 69 oed, Thomas Jenkins, yr hwn a fu yn aelod hardd, ac yn ddiacon defnyddiol am lawer o flynyddau, yn Nhrosnant, Pontypwl. EbrìU 8fed, ger Casbach, yn 27 oed, Ann Harris, merch Dafydd ac Hannah Harris, o'r Casnewydd ar Wysg. Bu yr ymadawedig yn aelod hardd gyda'r Bedyddwyr yn y Casbach am amryw flynyddau. Claddwyd hi y Gwener cànlynol, pryd y pregethodd y Parch. E. Jones oddiar 2 Tim. 1, 10. Chwefror 25ain, yn Glanrumni, plwyf Llaneurwg, Mrs. Ann Bichards, gweddw y diweddar Mr. T. Bichards, a mam y presennol T. Bìchards, Ysw., Faindre, yn 72 oed. Yr oedd y drengedig yn gymmydoges hawddgar, yn wraig rinweddol, yn fam dyner, ac yn Gristìonoges ddysclaer. Enwodd enw Crist arni pan yn ieuanc, a chafodd y fraint, o hyny i'w bedd, i ymadael oddiwrth anghyfiawnder. Claddwyd hi yn medd ei phriod, yn ymyl addoldy y Bedyddwyr, gyda y rhai y bu yn aelod am 51 o flynyddoedd. Boed i'r teulu lliosog a pharch- us i ba un y perthŷnai, ganlyn ei hôl hi, yr hon trwy ffydd ac amynedd sydd yn etifeddu'r addewidion. Mawrth 29ain, Maryf Evans, Godre'r-fedw, plwyf y Faen- or, yn 94 oed, yr hon a fu yn aelod hardd gyda'r Annibynwyr er pan yn 14 oed. Mawrth y 14eg, Jane, gwraig John Jones, Dilledydd, ger Salem, Llangyfelach, yn 70 mlwydd oed, wedi bod yn aelod hardd yn mhlith y Bedyddwyr yn y He uchod am yn agos 30 o flynyddoedd. Cafodd ý chwaer uchod ei chystuddio am lawer o flynyddoedd gan y ddarfodedigaeth ; ac o don i don cyr- haeddodd y tir diangol, fel y mae gobaith y rhai a'i hadwaen- ai. Hebryngwyd ei rhan farwol y dydd Mercher canlynol i fynwent Salem, gan dyrfa liosog o berthynasau a chyfeUlion galarus, pan y traddodwyd bregeth dra phriodol ar yr achos gan y Parch. David Williams, gweinidog y Ue, oddiar 2 Cor. 4, 17, 18, yr hwn destun a dewiswyd ganddi ei hunamser hir cyn ei marwolaeth, ac yn ol pob ymddangosiad yr oedd yr adnodau uchod yn ddarluniad tég a Uawn o'r chwaer hon. Cthhydog. HANESION TRAMOR. FFRAINC. YRydymnewydd dderbyn hanes o'r wlad bon, fod cynnyg arall wedi cael ei wneyd i lofruddio y Brenin ; ond y mae yn dda genym ddywedyd iddo droi allan yn aflwyddiannus, fel yr holl rai blaenorol. Yr amgylch- iadau, morbell ag yr ydym yn gwybod hyd yn hyn, oeddynt fel y canlyna:—Fel yr oedd y Brenin Louis Philippe, a'r Fremnes, ynghyd agamryw ereill o'rteulu breninol, yn dycbwelydyn eu cerbyd o balas Foun- tainbleau i Paris, rhyw ddyhiryn, o'r tu ol i fur ag oedd yn ymyl y ffordd, a saethodd at y cerbyd, ac aeth tair pelen trwyddo, o'r naill ochr i'r llall, a rhwng y Brenin a'r Frenines, heb wneyd y niwed lleiaf i un o honynt; a chafwyd dernyn o'r papyr ag oedd wedi bod yn llwytho yr ergyd, yn ymŷl y Frenines yn y cerbyd. Daliwyd y dyn yn union-gyrchol; ac nid yw yn debyg iddo wneyd un cynnyg i ddianc Rhai a ddywedant nad yw y dyn hwn ond coedwr cyffredin ò fforest Fountainbleau; ac nad oedd dim yn ei fryd ond enwogi ei nän. Priny gallëm greduy fath beth, oni bai ein bod wedi gweled achosion cyffelyb yrt ein gwlad ein hunain, pryd yr oedd vn ammheüus- iawn pa un a oedd pden yn y ílawddrylf, ai nad oedd. Dyweda ereill mai un o hen swyddegion Napoleon* Bonanarte ydyw,—mai Lecompte yw ei enw,—ac iddo gael ei droi o'i fywioliaeth yn ddiweddar, yr hyn a» fagodd ddigofaint yn ei galon tuag at y teulu breninol presennol, yr hyn oedd yii dra naturiol, ag ystyried ei fod yn coleddu egwyddorion gwerin-ly wodraethol mor gryf. Rhoddwn hanes pellach am y dygwyddiad hwn, yn ein Rhifyn nesaf. Bwrìadai Brenines Lloegr fyned ar ymweliad i Paris- yn ystod yr haf presennol ; ond dy wedir fod y dyg- wyddiad hwn wedi gosod terfyn ar y cyfryw fwriad^ gan na fydd i Yictoria anturio ei pherson yn mysg creadnriaid mor greulawn. YR YSPAEN. Mae amryw ddygwyddiadau o bwys wedi cymmeryd, lle yn y deyrnas bon wedi ein cyhoeddiad diweddaf^ Yn gyntaf, cymmerodd Narvaez arno ffurfio Gweinid- ogaetn newydd, yna diddymodd ryddid yr argraff- wasg, a Newyddiaduron Madrid a attaliwyd, a gwnaeth: bob ymdrech i ddiddymu y Cortes, a Ilywodraethu y wlad â min y cleddyf; ond yn y cyfwng hwn, ofnodd ei gydweinidogion, a rhoddasant eu swyddi i fyny, fel y gorfu iddo yntau wneuthur yn y canlyniad. Mae Gweinidogaeth newydd ya awr wedi cael ei ffurfio, heb un llaw gan Narraez ynddi; a rhai a haerant fod galwad cjrffredinol trwy y wlad am gael Espartero yn ol. Diau mai efe yw yr unig berson a all lywodraethu y wlad hon ; ond pa beth a ddaw nesaf, mae yn anallu- adwy ffurfio un dychymmyg. AMERICA. Nid yw y ddadl rhyngom â'r Aroericaniaid, mewn perthynas i dirío^aeth Oregon, wedi cael ei phender- îynu hyd yn hyn ; ond coleddir gobeithion cryfion 0* hyd, y bydd iddi gael ei dwyn i derfyniad heddychol. Mae yr areithiau yn y Senedd wedi cyfnewid eu llaia. yn hollol ; lle na wnelai dim ond rhyfel y tro, y maent yn awr yn cefnogi heddwch i'r eithaf, ac ni ddeua y tŷ i un cytundeb i anfon rhybydd i Loegr mewn perth- ynas i Oregon. Meddylir y bydd i'r gyflafaredd rhwng, y ddwy wlad gael ei hadnewyddu yn fuan, ac y bydd i'r Americaniaid gynnyg rhanu yr Oregon yn y 49fed gra^d o ledred, a rhoddi mordwyaeth yr afon Colum- bia i Loegr, yr hon, yn ol pob tebygolrwydd, a dder- bynia y cynnygion hyny, gan nad yw wedi ceisio din> rhagor enoed. Ond y mae un petb o bwys wedi dygwydd yn ddi- weddar, yr hwn sydd wedi peri gofid mawr i holt garwyr heddwch. Danfonodd PoIk, y Llywydd^ genadwri i'r Senedd, yn ceisio ganddi* i liosogi y fyddin, a chryfhau y Hynges, fel y byddent yn barod î wrthwynebu yr ymosodiad ag y mae Lloegr yn myned: i wneuthur ar y Taleithiau. Mae hyn yn dangoa digofaint Polk at Prydain Fawr ; ond er ei holl jnn- drech, ni yra y ddwy wlad i ryfel. Mae y Taleithiau gogleddol yn gwrthod cydsynio à'r rhai deheuol i fynedì i ryfel; a'r canlyniad o ryfel fydd diddymiad yr Undeb. rhwng y Taleithiau Americanaidd. MALTA. Hanesion diweddar o Malta a'n hysbysant fod dae- argryn newydd gymmeryd lle yn yr ynys hon ; ac fe allai yn yr ynysoedd a'r gwledydd cyromydogaethoî hefyd. Llythyr dyddiedig ar y 3ydd o'r mis diweddaf^, a ddyweda,—'«Ar ddydd Sadwrn diweddaf, am 17 mynyd wedi 5 o'r gloch yn y prydnawn, teirolwyd daeargryn ysgafn yn y lle hwn ; ac yn mhen dwy fynyd, teimlwyd un arall, yr hon oedd yn liawer mwy cryf a nerthol. Llanwyd y trigolion oll â'r dychryn mwyaf, y lluoedd oeddynt yn yr eglwysi ar y pryd a ruthrasant allan, ac yr oedd y cyffroad mwyaf trwy yr holl le. Gwnaed ycbydig o niwed i rai hen dai, muriau pa rai a ddrylliwyd, syrthiodd canwyllbren i lawr mewn un eglwys, a'r awrlais yn Ngweithdy Mr. Mil- ler a attaimyd ar y fynyd y dygwyddodd yr ail ys- gwydfit Dywedir fod mwg yn ganfj-ddadwy ar gopa «?^üyj a ar y pryd » ac y mae aiwydaion yn gan- ryddadwy er ys cryn amser fod mynydd Vesuvius ar don allan unwaith etto. Daeth y newydd gyda Uong Neapolaidd, fod v«idaeargryn hon yn dẃnìàdwy yrl