Cylchgronau Cymru

262 AMRYWIAETH. i'r werin, ac felly y mae yr offeiriad yn farbariad i'r bobl, a'r bobl yn farbariaid i'r offeiriad. ' Felly chwithau, gan eich bod yn awyddus i ddoniau ysbrydol, ceis- iwch ragori tuag at adeiladaeth yr cglwys.' (Adn. 12.) « O herwydd pa ham, yr hwn sydd yn llefaruâ thafod dyeithr, gweddied ar iddo allucyfieithu.' (Adn. 13.) 'Canys os gweddiaf â thafod dyeithr, y mae fy ysbryd yn gweddio, ond y mae fy neall yn ddiffrwyth' gyda golwg ar wneuthur i ereill ddeall, a chyduno â mi er llesâd. (Adn. H.) «Beth gan hyny? Mi a weddiaf â'r ysbryd, ac a weddiaf à'r deall hefyd ; a chanaf â'r ysbryd, a chanaf à'r deall hefyd. (Adn. 15.) ' Canys os ben- dithi â'r Ysbryd, pa wedd y dywed yr hwn sydd yn cyflawni lle yr annghyfarwydd, Amen, ar dy ddodiad diolch, gan nas gŵyr eglwys pan fyddai y diaconiaid yn adrodd ' ite missa est' arol y bregeth, a darlleniad adran o un o'r epistolau, ac o un o'r efengylwyr, gan nad oedd yn ganiataol iddynt gynortliwyô yn amser y cysegriad. Tybia Meuage fod y gair yn deill- iaw o ' missio,' sef' gollyngiad ;' a thybia ereill ei fod yn deilliaw o ' missa,' ' anj'on,' oblegid yn yr offeren y mae gweddiau dynion ar y ddaear yn cael eu hanfon i'r nefoedd. Y mae dau f.ith o offeren, yr hyn a eilw y Pabyddion yn high and loto mass. Yr high mass ydyw y gweddiau hyny a genir gan y côryddion ychoristers), yn nghydag un diacon, ac un îs-ddiacon. Y low mass sydd wahanol i'r cyntaf, yn gymaint nad ydyw y gweddiau yn caeí eu canu ond eu dar- Ìlen. Y mae yn yr eglwys Babaidd fass yn perthyn i seintiau ymadawedig hei'yd, megys mass St. Mary ar y pumed o Awst; mass St. Margaret, mass Sl. Joan Fedyddhcr, yr hwn a adroddir dair gwaith ; mass y diniwaid (inno- centsj, yn yr hwn y mae Gloria in cscelsis, a'r Haleliwia, yn cael eu cau allan, yn gymaint a bod y dydd yr arferir hwn yn ddydd galar. Y mae rhai masses yn eael eu hadrodd dros y meirw, ac, fel y tybir, i ddwyn yr enaid o'r pur- dan. Pryd hyn gorchuddir yr allor â galarwisg, a'r unig addurn a adewir yn y golwg ydyw y groes, yn cael ei chylchynu gan chwech o gan- wyllau mehnion. TSi ddarllenir yr oll o'r gweddi- au ar yr achlysur hwn, a gadewir y bobl i fyned allan o'r eglwys heb gyhoeddi y fendith ymad- awol. Os bydd i'r mass gael ei adrodd ar ran rhyw berson yn cael ei hynodi gan uwchafiaeth a rhinwedd, i-anlynir hyny gydag adroddiad araeth anghladdol, a chodir i íyny yn nghanol yr eglwys, neu ger llaw y bedd, ŷr hyn a elwir gan y Pabyddion, chapelle ardente, hyny ydyw, delw yr ymadawedig, wedi ei gwneuthur o gẁyr melyn, a chanwyll yn un llaw, a changen werdd yn y llaw arall; ac wedi myned trwy y ddefod wageddus hon, cyhoedda yr offeiriad, mewn modd difrifol, ollyngiad i'r enaid o'i garchar purawl. Y mae hefyd fais dirgelaidd, a adrodd- ir pan wedi colli meddianau ac iechyd, a thros deithwyr, &c. Gelwir y rhai hyn yn 'votive mas».' Y mae masses ereill hefyd" a wahannodir oddi wTth yr oll a nodais, y rhai a gànt eu henwau oddi wrth y gwledydd yr arferir hwynt ynddynt, megys mass y Goths, yr Ambrosian masi, y Galic mass, a'r Roman mass, yr hwn a arferir yn yr holl eglwysi yn y cymundeb Rhu- feinig. Onid ydyw yn bryd bellach i eglwys Dduw ymysgwyd o'r Uwch, a gweddio am gwymp y Babel hon 1 beth yr wyt ti yn ei ddywedydì Canys tydi yn ddiau wyt yn diolch yn dda, ond y llall nid yw yn cael ei adeiladu.' (Adn. 16, 17.) Yr wyf yn diolch i'm Duw fy mod i yn llefaru â thafodau yn fwy na chwi oll, ond yn yr eglwys gwell genyf lefaru pum gair trwy fy neall, fel y dysg- wyf ereill hefyd, na myrddiwn o eiriau mewn tafod dyeithr.' Gwneler pob peth er adeiladaeth. Oddi wrth y rhan ddyfyn- edig o ddarlith yr apostol ar y mater dan sylw, ymddengys y dylai pob gwasanaeth crefyddol gael ei gario yn mlaen yn eglwys Dduw er adeiladaethiddi, ac felly mewn iaith y medr ei deall, oblegid anmhosibl iddi gael ei hadeiladu heb ddeall yr hyn a lefarir. Pa fodd y gall y werin anwybod- us ddywedyd Amen, pan y mae y gweddi- wr yn gweddio yn yr iaith Ladinaiddl Byddai mor debyg iddynt ddywedyd Amen gyda'u damnedigaeth a chyda'u cadwed- igaeth. O addoliad annuwiol a chabledd- us !—diles i ddynion, affiaidd gan Dduw. .-*-- YCHYDIG O RESYMAU DllOS FY MOD YN CUEDU CRISTIONOGA ETII YN HYTRACH NA PIIAGANIAETH, MAHOMETAN- IAETH, NEU IUDÜEWIAETH. (Parhâd tudal. 233.) Yn bedwarydd, yr wyf yn creàafod Awd- wr fy nghrefydd wedi gosod allan y fath siamplau, a chyflawni y fath weithredoedd, y rhai oedd nidynunig yn dangos rhagor- oideb, ond dicyfoldeb ei garictor.—TSià' all un iaith ddynol wneuthur cyíìawnder i dymherau hynaws ac ymddygiadau duw- iol Iesu Grist. Yr oedd rhagoroldeb y naill, a phurdeb y llall, yn ei osod allan yn wrthddrych mwyaf teilwng o'i hoffder uwchaf. Yn mha fodd rhyfeddol y darfu iddo egluro trwy siamplau y gwersi moesol hyny a lefarodd efe ! A pha mor nodedig y darfu iddo ef gynal ei gymeriad dwyfol felcyfailli ddynolryw! Gyda'r fath an- nhraethol dynerwch y darfu iddo ef ym- ddwyn tuag at y rhai truenus '. Gyda'r fath amynedd yrymddygodd efeodanbob math o brofedigaethau ! Y fath addfwyn- der a ddangosodd tuag at y gweiniaid ! Mor ostyngedig, mor gyfiawn, mor barod jdoedd i faddeu idd ei elynion ! a pha mor ddaionus tuag at bawb ! Y fath radd uch- el o dduwioldeb oedd yn llanw ei galon!