Cylchgronau Cymru

Y DYSGEDYDD. Rhif. 134.] CHWEFROR, 1833. [C?F. XII. HANES Y PARCHEDIG MATTHEW HENRY. SYR,--'-Mae llawer yn bamu na ehyhoeddwyd un llyfr erioed yn y Saesoneg ag sydd wedi bod, ac yn debygi fod, o gymaint bendith i'r byd ag Esboniad Matthew Henry. Ac y mae yn achos o lawenydd ma\vr ini'r Cymmry fod yr Esboniad anghymarol hwn yn dyfod allan yn bresennol yn ein hiaith"ein h'inain : ae nid cysur bychan genyf fod deuddeg o'r Esboniad hwn yn dyfod i gymmydos^eth yr Hen Gapel yn Llanbrŷnmair. Nid-wyf yn ammheu, yn y mesur lleiaf, y bydd y rhai liyn o fendith ne'illduol, niil yn uni'r i'r to presennol, ontt i'r genedl sydd'etto heb ei geni, pan fyddo fy nhâfod i yn ddystaw yn y llẃch. Yr wyf yn hyderu y bydd yn dda gan eich darllenwyr i gael, yn rhai o'ch,Rhifynau y flwydd- ýn hon, ychydig ò Haues Awdw'r yr'Esboniad rhagorol hwnj Llanbiynmair, louawr laf, 1833. J. R. Matthew Henry, ail fab yr apostolaidd Pliylip Heury, a anwyd yn y BroadOak, 'yn nhrefddegwm Is-y-coed, Swydd Ffliut, Bydref 18, 1062. Cotìr y fìwyddyn hòno yn Miydaiu hyd ddiwedd ainser, aui mai yn y flwyddyn hou y trowyd allan o Eglwys Loegr, niewu un dydd, sef Awst 24ain, ychwaneg uâ dwy fil o Weinidogion cyd- wybodol, aui na ehydymffurfient á'r Sef- ydiiad gwladol o grefydd. Yr oedd tad -Matthew Heary yn un o'r rhai hyu. Gan- wyd Matthew cyn ei amser. Ei rieni, wedi cael eu troi allan o ìVorthesbury, oeddynt wedi dyfod i'r lìroad Oak y n nghylch pyni- theprnos cyu ei enediçaeth, a'r terfysç o sy- mud, dan y fath erlidigaeth, a fu yn foddion oddwyn ar Mrs. Henry wewyr anamserol. Gauwyd ef ar ddydd Sadwrn, ac am nad oedd yn debyg o í'yw, cyfiwynwyd ef i'r Arg-lwydd y Sdbbath canlyuol trwy fedydd. Tra yu blentyu nid oedd ond gwauaidd, ac ìiid oedd yn debyg1 o í'od yn hir ar y ddaear. Ond yr Arglwydd, am í'od g-auddo waith luawr iddo, a arbedodd y planhigyn gwau, i fod yn fendith neillduol i'w deulu, i'w gyfeilliou, ac i'r eglwys. üang-osodd Matthew yn ieuanc iawn ei fod yu feddiannol ar alluoedd naturiol an- ughytfrediuol. Dywedir ei fod yn darllen ei J'ibl yn rhwydd, a ehyda sylw ueillduol, pan nad oedd ond tair blwydd oed. Cafodd yn uhŷ ei dad fanteision anghyöredinol i gynnyddu mcwii dysg a gwybodaeth. Yr oedd mor ddiwyd wrth ei lyi'rau,fel yroedd ei fam dyner yn g-orfod ei alw yu fyuych o'i ystafell,a'i aunog ifyned allau i rodio, rhag iddo niweidio ei ieehyd. Pau nad oedd ond naw oed, mewu llythyr at eì dad, ag oedd y pryd hwnw yn Llunduiu, y mue yn dy- wedyd, " Bob dydd er pan yr ymadawsoch yr wyf wedi dysgu fy ngwers, sef tudalen o Latiu, adwyadnod yn y Testament Groeg, ac yr wyf yn hyderu fy mod wedi dysgu y cwbl yn dda, ac y bydd i mi barhau i wneuthur felly tra byddoch oddieartref." Ac wedi cyfeirio at newydd a dderbyniasai fod un o'i berthynasau yn glaf, efe a ddy- wed, " Trwy y rhagluniaeth yma yr ydym yu dysgu, mai pechod yw y drwg pènaf, am mai ffrwyth pechod yw pob afiechyd. Crist yw y daioni pènaf; am hyny bydded i ni ei garu ef. Pechod yw y drwg mwyaf; am hyuy bydded i ui ei gasâu â chasiueb períiaith." Pau yu nghylch deg oed, cafodd dwymyn nychlydmor drwm,hyd nes oedd ei gyfeill- ion dros amser yn dysgwyl iddo farw bob dydd. Ond yn y cyfyngder hwn, fFydd ei aieni duwiol a fudduffoliaethodd ar eu ter- fysg a'u hofnau. Ymddiriedasant yn yr Arglwydd, gan feddianuu eu hunain mewn amynedd. Ei dad, yn ol y cynghor a roddai yn fynyeh i ereill, " Na ddylai wylo attal hau," a gyflawnodd ei weinidogaeth fel arferol. A phan yr oedd ei obaith am fywyd ei anwyl blentyn yn mron paîlu, aeth oddicsrrtref i bregethu i le pelleuig, a phan ddychwelodd yn ol, nid oedd un argoel o wèlliant. Yr oedd gweddw y Parch. Za- charîas Thomas y pryd hwn yn y Broad Oak, ac yr oedd hi yn gysur mawr i'r teulu yu eu hadfyd presennol. Dywedodd Mr. Henry wrthi hi, yn ol dyfod adref, ei fod pau oddicartref, mewn modd dwys a difrübi, wedirhoddi i fyny ei blentyn i ewyllys yr Arglwydd. Atebodd Mrs. Thomas, "Yr wyf yn credu, Syr, i'r Arglwydd yn y lle a'r amser hwnw ei roddi yu ol i ehwi," Ac