Cylchgronau Cymru

252 Cronicl Cenhadol. fe ddarfu yradrechiadau amyneddgar, penderfynol, a pharhaus, lwyddo idd ei rwystro i raddau; felly cyneu i Josgi gwragedd gweddwou Bengal fydd wedi ditfodd am byth. Pa mor ddymunol a fyddai y fath gyflawniad !! MADAGASGAR. Rhan o lythyr y Parch. D. Griffiths at y Parch.J. Le Brun. [Taoanaiivou, Medi3, 1825. Mae yn dda geuyf allu rhoddi ar ddyall i chwi na fu gwell golwg erioed ar y Genhadaeth nac sydd arni er Mai diweddaf. Y mae y breuin yn parhau i'n hamddiffyn, ac i roddi i nî bob annogaeth i'r gwaith gyda phnb diwydrwydd. Mae genym 22ain o ysgolion wedi eu sefydlu er EbriU diweddaf, dan nodded ei Fawrhydi; yn y rhai y mae mwy na 2,000 o blant yn cael en dysgu. Èin hysgoleigion goreu yn yr amryw bentreíydd, ydynt yn Uawer gwell am ddysgu nac yr oeddym yn disgwyl; y mae eii bymgais gwresogidderbyn a chyfranu gwybed- aeth yn hynod foddhaol. Yu y pen- trefydd ag ÿ mae 80 o ysgolheigion, mae pedwar o athrawon, dan i ddysgu bob yn ail, bob wythnos ; tra mae y ddau ereill yn y dref yn cad eu dysgn; fel y maent nn wythnos yn derbyn dysg, a'r llall yn cyfrann. Y mae yr ysgolheigion yn y dref a'r wlad wedi dysgu Catecism Dr. Brown yn agos i gyd, yr hwn y daifn i mi ei gyfieíthu a'i flfurfio er budd i'r ysgolion; at yr hwn hefydy chwanegais lawer oofyn- iadau ac atebion mewn perthynas i'r greadigaeth, y ddeddf foesol, yr Iach- awdwr, a byd i ddyfod. Mae yr ysgol- heigiou wedi cyunyddu yn foddhaol yn ngwybodaeth Duw. Y mae genyf gapel wedi ei adeiladu wrth fy nliŷ, ac iddo Ioftt, yr hon a gynnwys fwy na 1,000 o wrandawyr. Y mae Mr. Jones a minao yn pregetha bob yn ail pan y byddom yn y dref, un yn Saesoneg a'r lla.ll yn Malagash. £r ya dau fis yn ol y mae Mr. Jones a minau wedi dechreu ymweled à'r pen- trefydd lle y mae yr ysgolion wedi eu hadeiladu, i ddysgu ac egwyddori; yr ydym yn myned bob yn ail, bob Sab- both. Y mae genyra ar y Sabboth gynnulleidfaoedd Uiosog; y mae yr addoldy yn y dref roor dyned ag y gellir ymwthio iddo, y drysau a'r ftenestri yn llawn; y mae genym weitbiau dair neu bedair, ac weíthiau bum'~ mil o wrandawyr yn y dref; ac yn y wlad ddwy neu dair mil, heblaw dwy neu dair o ysgolion sydd yn ym- gyfarfod. Yr ydym yn gyntaf yn en hegwyddori, yna yn canu a gweddio, ac yn pregethu yn fynych allan. Yr ydym yn ceisio ganddynt adrodd yr hyn y maent yn gofio o'r bregeth, ac yn gofyn iddynt amryw ofyniadau ar ein meddyliau ; ac y mae eu galluoedd yn ddigon er gwneuthur i lawer yn Nghymrn gywilyddio, er gwrando yr efengyl dros ugain mlynedd. MaeMr. Jeffreyswedisefydhimewn pentref poblogaidd oddeutu ugain milldir i'r dwyrain i ni; ac y raae ganddo 60aia o ysgolheigion dan ei ofal: ni a roisom iddo ef Gatecism a rhanau o'r ysgrythyrau cyfleithedig. Felly y gwnaethom hefyd i Mr. Can- ham a Mr. Rowland. Mae Mr. Canham wedi sefydlu mewn pentref mewn cymmydogaeth boblogaidd,oddiamgy!ch i ugain mill- dir i'r Gorllewin i ni, ac y mae ganddo 110 o ysgolheigion daneiofal; ac y mae yn arolygu ei egwyddorweis i ddwyn yn mlaen ei gelfyddyd. Mae Mr. Rowland wedi sefydlu mewn 15 milldir i'r deh au, mewn pentref poblogaidd, ac y mae ganddo 100 o ysgolheigion dan ei ofal, yn nghydag ychydig o egwyddorweis i ddysgu ei gelfyddyd. Yr ydwyf fi wedi cyfieithu Hyfr Exodus, a'r Efengyl yn olMarc a Luc, a'r Salmau hefyd inor belled a'r 50, a'r tair pennod cyntaf o'r Uythyr at y Rhufeiniaid. Yr ydwyf hefyd wedi parotoi traethodau eglur ar y deg gorchymyn ; ar enedigaeth a dyoddef- aint leiu Griit, &c, dydd y faru, a