Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

Y DYSGEDYDD. Rhif71ŵ)3~ MAWRTH 1835. [Cyf. XIV. LADY HEWLEY. I Foneddiges dduwiol a haelionus hon ydoedd unig ferch RobertWolrych, Ysw. yr hon a anwyd yn y flwyddyn 1627. Ei gwr SyrJohn Hewley a ddygwyd i fyny yn y gyfraith, fel ei thad, ac yr ydoedd yn Aelod Seneddoldroseiddinas ei hun Caerefrog, yn y 29, y 30 a'r 31 o eiddo Charles 11. neu am dair o Eisteddfodau Seneddol: yr olaf o'r cyfryw a gyfarfu yn Rhydychain ar yr 21 o Fawrth 1680. Yn yr Eisteddfod o flaen lion dygwyd Ysgrif drwy Dŷ y Cyffredinwyr, ond a daflwyd allan yn Nhŷ yr Arglwyddi, er amddiffyn pob Ymneillduwyr Protestan- aidd,oddieithr y rhai a wadent Athrawiaeth y Drindod. Yn mhen rhy w gymmaint o atnser wedi i Gyfraith yr UníFurfiad gym- nieryd lle, daeth y Parch. Ralph Ward, un o Wcinidogion yr Anghydffurfsvyr, yn Gapel- wr teuluaidd i Syr John Hewley, yn inha le y perchid ef yu dra mawr, ac y bu ynhynod ddefnyddiol. Ynddiautrwy ei weiuidogaeth ef y daeth Lady Hewley i brofiad o wir grefydd, yr hyn a sefydlodd ei chymmeriad duwiol byth wedi hyn. Wrth gyfeillachu â Lady Rokeby, gwraig y Barnwr Rokeby, yn y flwyddyn 1691—2 yr oedd yn mynych son am Mr. Ward gyda serchawgrwydd mawr, gan ei alw ef yn Barchedig Dad. Parhaodd i weinidogaethu i Ymneillduwyr Caerefrog am fwy na 30 o flynyddoedd, pryd y bu ar rai troiau dan erlidigaeth drotn. Yn ol yr hyn a ddywed Baxter am dano, yr oedd yn dduwinydd rhagorol, ac yn hynod o hyddysg yn y dadl- euon Pabaidd, Arminaidd a Sosinaidd. Ar farwolaeth Mr. Ward, ThomasCotton, M. D. ei fab-y'nghyfraith a ddaeth yn Weinidog i AnghydffurfwyrCaerefrog. Yn nghylch yr amser yma adeiladwyd Capel St. Satiour- gate, ac yn y llythyrau eyfeillgar y cyfeir- iwyd atynt, y mae cofrestr o enwau y rhai a wnaethant anrhegion at ei adeüadu, yn mhlith y rhai y naae un, sef Lady Hewley yn ddiau, wedi anrhegu 90£. Y mac'r eisteddle a'r gadair yr oedd hi yu arfer eistedd ynddi yn nghadw yno hyd y dydd hwn. Dywedír fod Dr. Colton yn Weinidog a neillduol ddefnyddiol. Y mae ci bregeth ar gladded- igaeth Lady Hewley, yr hou sydd wedi ei hargrafíu yn yr Eurgrawn Cynnulleidfaol, yn dangos purdeb ei archwaeth, yn gystal a chywirdeb ei olygiadau. Yn y rhan olaf o fywyd Lady Hewley, yr ocdd Mr. J. Hotham, yr hwn a ddygwyd i fyny yu Athrofa Attercliffe dan olygiad y Parch. Timothy Jollie, yn gydweinidog â Dr. Colton. Yr oedd yn Egìwys St.Sariour- gate amser a aeth heibio yu ysgrifenedig y geiriau canlyno!: " Here lies interred thcBodyof Sir JOhn Hewley, late ofthe City of York, Knigkt, who departed this life August 24, 1697.-— Aetat 78. " In thc same Bed of Dust are dejwsitcd thc Remains ofD\^it. SaraiíHewley, thc virtuous eonsort of the same Sir John Hcw- ley, u-ho crchanged this life for a better on thc 23rr? of Angust 1710. ' Among thedead in Christ uho shatl meyìrsf.' 1 Thes. 4.16." Darfu Lady Hewley wneuthur mewn gweithred, a ddyddiwyd lonawr 13, 1704, drosodd i ymddiriedolwyr i ddybenion o haelioni, faenorau Killinghall a Braithwait, Haya Park, yn nhydag amryw dai a thy- ddynodd yn uhrefj'dd neublwyfydd Rip'.cy, Sussacres, Brereton, a Rnaresborough, yn cynnwys yn y cwbl tua mil a phum cant ac unarbymtheg a phedwar ugain o gyfeiriau. Ac mewn gweithred arall, a ddyddiwyd y 26 o Ebrill 1707, hi a wnaeth drosodd i'r un dyben dair rhan o bedair o Faenor West Ayton, yn cynnwys tua mil a deugain o gyfeiriau,—tua chant ac unarbymtheg o gyfeiriau o goedtir yn West Ayton; naw ar hugain o gyfeiriau o forfa; yr elusendy, yn nghyda'r buarthau, gerddi, a chyfleusderau perthynol iddo • tŷ a gardd yn ninas Caer- efrog, gerllaw yr elusendŷ; y drydedd rtm