Cylchgronau Cymru

310 HANESION. ofal am adncwydíîiad a dedwyddwch pob dosbarth o'n cyd-ddeiliaid yn India. Mae Syr Herbert wedi treulio y rhan fwyaf o'i fywyd yn India; a thra yr oedd efe yn gwylio cwrs gwahanol amgylchiadau, caf- odd y dedwyddwch mawr o gynnorthwyo, mewn gradd helaeth, fynediad y bobl rhag- ddynt mewn gwelliant cymdeithasol ac ymofyniadau crefyddol. Y mae yn eglur erbyn hyn fod y terfysg echryslon, er iddo fod yn ddinystriol i filoedd lawer o fy wyd- au, wedi cael ei ddilyn â cbanlyniadau o werth mawr, dylanwad y rhai nid yw ond dechreu cael ei weled a'i deimlo, yr hwn sydd yn addaw pethau mwy dysglaer a helaeth i'r genadaeth ddyfodol. Dywed Syr Herbert fod sefyllfa bresenol India yn un o fywiogrwydd ac oystyriaeth; fod yno ryw ddadmeriad cyffredinol wedi cymeryd lle; bod y meddwl brodorol wedi ei oìlwng yn rhydd, a bod gwrthryfel y fyddin Ind- iaidd wedi bod yn un achos mawr o byny; fod yn flaenorol i'r gwrthryfel ryw deimlad greddfol yn y gymdeithas Indiaidd fod rhyw drallod ar ddyfod, a bod y brodorion goludog yn cadw ac yn pentyru eu harian nes iddynt welèd y canlyniad. Ya awr, y mae yr holl wlad yn teimlo fod yr ymdrech drosodd, o leiaf, am y presenol. Y mae yr awyr wedi dyfod yn glir, heddwch wedi ei adferu, a llwyddiant i'w ddysgwyl. Y mae hyn wedi effeithio bywiogrwydd neillduol mewn masnach, addysg, llwyddiantgwlad- ol, a symndiad crefyddol. Y mae y cledr- ffyrdd wedi agor parthau newydd o'r wlad, yn dwyn ei chynnyrch i'r farchnad, yn gwaetadhau prisiau, yn lleihau y newyn, ac yn arwain y brodorion i deithio, a theil- yngdod pererindodau yn cael ei symud ymaith yn esmwyth. Yr oedd addysg yn cael ei yru yn mlaen drwyy cyfnewidiadan hyn. Fod yno yr awydd penaf am ddysgu y Saesonaeg, gan eu bod yn edrych arni yn wreiddyn eu llwyddiant mewn gwäith ac arian. Yn nhalaeth Syr Herbert ei hun, yr oedd cenadon Americanaidd wedi àgor Ysgol nos i roi addysg Seisnig i rai wedi tyfu i fyny, ar ol darfod llafur y dydd. A chyda golwg ar grefyddau y wlad—y Fa- horaetanaidd a'r Hindwaidd—yr oedd cy- nhwrf diwygiadol ynddynt. Gelwîd y Ma- horaetan uniongred ( Moslem) i adael heîbio addoliad y Seintiau a Chreiriau; i beidio a phriodoli iddynt allü i iachâu a gwyrthiau, yr hyn a berthynai i'r tínig Gréawdẃr; ac i dynu ymáith o bob cysyllttaâ âg anffycld- wyr. Ystyriai Syr Herbert y syníudiacl bwn y warogaeth benaf i Gristionogaeth a dalwyd erioed yn India, a bod y bywlog- rwydd meddwl a ganfyddir yn awr yn India yn obeithiol neillduol ì'r gwaith cèn- adol. Fod galwad, nid i lacio, ond i ddyblu ymdrechion ar y fath adeg; ac ỳ dylai addys£ wleîdýddol á cbrefydaòl gaël ea cynnórthwyó gaé bawb fel gweithred- ydd galluog er daioni. Yr oedd efe (Syr Herbert) yn credu ac yn gobeithio y gall- em ni gael byw i weled Cristionogaeth yn briodor yn India. Atnlwch. W. J. MARWOLAETH CALEB MORRIS. Nid oes angen y gair Parchedig wrth y fath enw a'r un uchod. Digon yw dyweud Caleb Morris. Un o'r dynion enwocaf yn ei oes. Yr oedd yn cael ei ystyried felíy, a hyny yn deilwng, yn Nghymru a Lloegr. Cyraeddodd efe ris yn mhlith y Saeson na chyraeddodd nemawr Gymro erioed mo honi, fel duwinydd a phregethwr. Yr oedd efe wedi rhoddi heibio y weinidogaeth gyhoeddus er ys deuddeng mlynedd yn ol, a hyny oblegid gwendid corfforol. Dywed un o'r ysgrifenwyr galluog yn un o Bapurau Llundain, yr hwn Bapur nad ydyw yn perthyn i sect nac enwad, tel y canlyn:— Bum ar daith yn mysg y mynyddoedd, yn nghymydogaeth Keswick, ac ar fy nychweliad cyfarfyddais â'r newydd galar- us—"Y mae Mr. Caleb Morris wedi marw!" Wel, dichon fod rhai o fy nar- llenwyr yn barod i ofyn "pwy, a pha beth oedd Mr. Caleb Morris? Ni chlywsom ni erioed son am dano." I ba rai yr wyf yn ateb, efallai; oblegid nid ydoedd Mr. Galeb Morris yn eang adnabyddus. Mr. Caleb Morris, gan byny, gadewch i mi ddyweud wrthych, oedd weinidog Ymneillduol, ac arferai, rai blyneddau yn ol, bregethu mewn Capel yn Fetter Lane. Ond, nodi Mr. Caleb Morris allan fel gweinidog YmneiII- duol, nid ydyw yn deg. Yr oedd efe yn Ymneillduwr yn gymaint ag nad oedd efe yn perthyn i Eglwys Loegr; ond mewn gwirionedd, yr oedd efe yn ddyn o enaid rhy fawr i berthyn i unrhyw sect. Tua deuddeng mlynedd yn ol, gadawodd Mr. Morris y fugeiliaeth yn Fetter Lane, ac, yn ganlynol, byddai rhyw ychydig o'i gyf- eillion detholedig yn ymga8glu o'i gwrnpas ar Sabbathau yn ystafell gyfarch ei àỳ ei hun, yn Mecklenburgh-square. Yn ystod yr amser bwnw o'i fywyd y daethura yn adnabyddus a hono. Yr oeddwii yn pres- wÿlio yn agòs iddo, fe'm cyflwynwyd ato, a byddwn yn bresenol yn y cyfarfodydd hyny, a'r byn oedd yn well fyth, byddẅn yn cael öyfèillach aml gydag ef; ac, ddar- llenydd, os nad ydwyf yn ddoethach, ac yn well dyn ar ol y breintiau hyny, fy mai i ydyw; oblegid ni adnabyddais ddyn doethach na gwell dyn erioed, ac nid ydwyf yn dysgwyl adnabod yr un byth gwell yn y býd fiwè.- Bu farw yn Gwbert, Aber- teifl, Gorphenaf 26, yn 65 mlwydd oed; sc fe'i claddwyd yn mynwent Pen y. Groeg, sir, Benfro. Dywed y Patriot ara dano:— Ÿr oedd Mr. Morris yn ddyn o alluoedd