Cylchgronau Cymru

DYSGEDYD CREFYDDOL, &c. Rhif. 110.] CHWEFROR, 1831. [Cyf. X. HANES DYODÜEFIADAU MR- THOTfSAS DE LAUNE- Y mae hanes personau neilldnol. byw- ydau y rliai n fuant liynod am ddam- weiniau rhyfeddol, ne« ycyfrywaga ddygodd ryw fudd cyffredinol i ddyn- olryw, trwy eu gwroldeb a'u doethineb —yn arlerol o gyfe.di ymofytiiad, ac le'i daiüesiir gydag awydd a difyrwch. Wrth ddarllen y cyfryw diaethiadau y difyrir ein meddyiian âg atnrywiaêtb damweiniau, y cawn ein boddhau â newydd-der pŷd (ndrcnture), nen ein haddysgu trwy siamplau o rinwedd. () herwydd y rhesymau nchod, a'r cyffelyb, y mae Bywgraffiad yn cael ei gyfrif yn rlian o Ddyageídiaeth, mwy derbynlol p,an ddaiihnwyr yn gyffrediu na chyhoeddiadau ag afydd- ai o anian mwy dyrchafedig. Y mae hanes bywydau gwỳr enwog, lle byddo siamplau hynod o gyfiawndera doethineb, calondid a gwroldeb, dy- ledawgrwydd, dnwioldeb a haelioni, yn gwneutliiir mwy o'u hol ar y meddwl na thawel lanylgais yr athion- wr a'r duwinydd ; canys y maent yn cysylHu addysg a difyrwcli, ac yn boddhuu eiu cywreinrwydd, tra y inaent yn gweilhau ein tneddwl. Nid oedd testyn yr hanes bresennol, yn wir, ddiin yn hynod am y cytryw ysplenydd gyliawniadau a damwciniau, ajj sydd arterol o ddal gwrandawiad a cliyífroi'r byd i'wganmol. Nid ywefe yndyfod allan i chwareufwrdd hanes, moî»ls rhyswi' ffýg, neu oresgynwr byddin; nid fel yr athronwr, manwl chwìliadau yr hwn a gyfoethogodd, neu y seneddwr, yr hwn trwy ei ddoethineb a wuacth gyfroithiau, y rhai a ddofasant ac a wellhasant oi wlad ; nage, oud fel ilyuddtj'wr tlawd : droay gwirioneddt Pa morẅael bynag y dichon y nòd hwn fod yn ngolwg y I cyfryw ag nad oes ganddynt hyfryd- | wch niown dim ond rhyw chwedlau ffuantus, lle byddo rhyw ddamweiniau | hynod yn cael ou cyfiithio, y mae yn i enw ac yn goffadwriaerh anwyl i feddwl y dnwiol, yr hwn sydd yn lioffi gwirionedd a iiiyddid Cristionogol, Yrydym yn arfer o gydymdeimlo à'r cyfryw ag a ferthyrwyd yn achos Crist. iMae hanes eu dyoddefiudau yn dueddol o íeddalhau y calonau mwyaf ceîyd , eu siamplau a gesglir i'r dyben o feithrin scl a duwioldeb yn y meddwl, ac yn wir y niaent yn eín hadeiladu ni trwy eu hamynedd, eu gwroldeb, euffydd, a'u gobaith. Mr. Thomas de Launo (nn o'r an- cirif Anghydffurfwyr a ddyoddefodd greulondeb eiiedigaeth pan oedd gor- mesaidd deulu y Stuart yn fawr eu rhwysg) oedd Atlnaw Ysì;o1 dysgedig o ddaliadau y Bedyddwyr, yr hwi» oedd yn byw yn mhlwyf ISt. Botolph, tu allan i Borthyr Esgob yn Llundain, ac yn ymgynnal yn gysurus wrth gadw Ysjrol Ramadegaidd. Y mae hanes ei fywyd cyn ei gyhuddiad wedi cael ei orchuddio gan y cyinmylau o anghof ag y mae ysbaid amser yn arfer o lcdn tros genhedlaetbau o ddynion a fu yn ymddangos ar chwarettfwrdd y byd mewn oesoedd o'r blaen. Pa fodd bynag y mae genym hanes ffyddlon am ei ddyoddefiadau o amser ei gy- huddiad, a gyhooddwyd ganddo ef ei hun, tra yr oodd yn garcharwr yn y Porth Newydd, ac a ailsyhoeddwyd lawer gwaith wed'yn yn gyfrwymedig fi'r Traethawd thagorol hwnw o'i ciddo