Cylchgronau Cymru

Y GENINEN: CpIrbcrraUm ẅnrWartftoL IllIIF. 2.] EBRILL, 1895. [Cyf. XIII. PRIF DDINAS I GYMRU. fPapìir a ddarllenmuyd i Gymdeithaè Lenyddol ParJcfieîd, Birhenhead.J Am fod y pwngc hwnn* yn un amserol a phwysig, ac nid am fod gennyf fi ddim manteision neilltuol i ymdrin âg ef, yr wyf yn ewyllysio dwyn eich sylw atto. Yn y dyddia hynn, y may Ymreolayth ne Ymlywodrayth i Gymru yn bwngc cynbyrfus ; ac os yw yn deb}'gol y cawn ymlywodrayth cyn hir, y may yn hen bryd ini gydsiarad am eisteddfa'r llywodrayth, rhag ini, trwy benderfynnu yn rhy fyrbwyll, ddwyn aflwydd ar ein gwlad, ne fyned i ymddadlu pan y delo'r adeg ini gydweithredu. Er fod y gwŷr sy'n cynnrychioli Cymru yn y Senedd Ymmerodrol bronn i gyd erbyn hynn yn credu, ne o leiaf yn proffesu, fod yn iawn i'r Cymry, ac i bob ceneâl wahanedig arall, gayl llywodreythu eu hunain fel y gwelon hwy yn dda; ac yn credu ymheìlach fod. caythiwed cenhedlig mor adgas ac afresymol a chaythiwed personol; etto, y mayn, gan mwyaf, yn rhy ofnus, yn rhy gáll, ne yn rhy rywbeth, i dreythu eu barn yn ddifloysgni am bwngc a alle gyffrói rhagfarna lleol eu hetholwyr. Pan y byddraid ymaflyd yn y pwngc pigoghwnn, y may yn hawdd gennyf gredu y disgwylir i gynnrychiol- wyr Morgannwg deyru mai Cayr Dyf a ddyle fod yn brif ddinas Cymru; am ei bod hi yn dref fawr a chyfoythog; ac i gynnrychiolwyr sir a bwrdeisdrefì Cayrnarfon deyru mai ym Man-gor ne Gayrnarfon y dyle Senedd Cymru fod, am fod y trefi hynny yn fwy Cymreigaidd eu hiaith, eu hyspryd, a'u hanes. O achos hynn, y mae y rhai sy'n wleidyddion wrth eu swydd yn tewi â son am y peth y buasid yn disgwyl iddyn son am dano yn fynnych iawn. Ond hwyrach, wedi'r cwbl, fod yn ddoythach i wleidyddion, hydyn noydmewn ambellbwngc gwleidyddol, ddilyn y genedl na'i harwain. Gan y disgwylir i bob un o honyn hwy ofalu mwy am barth o Gymru nag am Gymru i gyd oll, fe ddichon i lenor fod yn fwy diragfarn na'r gwleidyddion enwoccaf yn un o ddau benn eithaf Cymru, wrth ystyried y lle gora i fod yn eisteddfa'r Senedd Gymieig. Senedd ne heb seuedd, y may yn resyn ac yn rhyfedd nabay Ynghymruryw ddinas a gyfrifid yn brif ddinas. Nid yn unig nid vys ganddi brif ddinas, eithr ni bu ganddi chwaith erioyd brif ddinas yn ystyr priodol y gair; ac fe ellir priodoli ei hymraniada, ei hymrafeylion ; ì'e, ei darohtyngiad hefyd, a llawer o'i * Fe welir fy mod, yn gyttunol â'r hen arfer glassurol, yn dyblu n ac r i ddangos sain ferr, nid yn unig mewn geiriau am- rysill, ond hefyd mewn geiriau unsill, pan ybydd y geiriau hynny yn enwau, yn gyf- enwau, yn rhagenwau, ac yn ferfau. Pan y bydd y geiriau yn rhagferfau, yn ar- ddodiaid, ac yn gyssylltiaid, nid wyf yn eu dyblu, am yr unrhyw resymau ag y peidiwyd âg ysgrifennu gan yn gann, eyn yn ci/nn, pan yn pann, a dan yn dann,.ysx yr engraffau yma o'r Grcal.—" Gan yr Arglwydd pemiaf o hynn allan " : tud. 19. '' Yn (ji/n newyddet ac y mae yr awr honn'': tud. 22. " Pan doeth iessu grist tlan y prennu : tud. 46. Fe Avelir fy mod hefyd, am resymau am- hvg i lenorion crflff a áarllengar, yn arfer ay, ey . oy . odd is, ist eus ied . fo, o yng-, fyng- yngh-, fyngh- jinh-, fymh- ynh-, fynh- ne, pe sc, sp . yn lle aw; ,, au (eu) ddiaccen , ,, ai ferfol; . ,, ae; ,, oe : ,, oedd ; ,, ais, aist, meflii berf; . ,, euas • ,, nt ,, iaid; ,, efe non-antithetie; yngng-,fyng-; yng ngh-, fy ngh- jm mli-, fy mli-; yn nh-, fy nh- ; neu, pei; ssr, sb.