Cylchgronau Cymru

ERICMAIDD. Oyf. 18, Ehif. 2. CIIWEFROE, 1857 Rhif. oll 206. 33ucl)îrraUI)oírauil HAÎsES MARWOLAETH BOWLAND TAYLOE, D. D. Bowland Tatloiî oedd dduwinydd mawr a pheriglor yn Hadley, yn SnffoIk, lle y buasai Mr. Thomas Biiney yn pregethu gynt. Yn nechreuad teyrnasiad y frenines Mary, rhai o'r Papistiaid a fynasant offeiriad i fyned i eglwys Hadley i ddarllain yr offeren (Mass,) gan ei amddiffyn ef â chleddyfau noethion. Y dysgawdwr, yr hwn oedd y pryd hyny yn ei lyfr-gell, a glywodd y gloch yn tongcian, aeth i'r eglwys, lle y cafocldyr offeiriad mewn gwisg babaidd, yn barod i ddarllain yr otìereu; yna'r Doctor a ddywedodd wrtho, "Tydi, ddiafol, pwy a'tli wnaeth di mor eon a dyfod i mewn iY eglwys hon i'w halogi a'i diwyno â'th fíiaidd eüun-addoliaeth? Yr wyf yn gorchymyn it', y blaidd pabaidd, yn enw Duw, i ymadaeí oddi- yma, ac nid rhyfygu fel hyn i wenwyno praidd Orist." Ar hyn un Ffoster, rhagfiaenor yn y gwaith, a amharchodd y Doctor; a thrwy gyn- crthwy rhai a oedd mewn arfau bwriasant ef allan o'r eglwys. Yn ddiatreg yn ol hyn, Gardiner, esgob yn "Winchester, a anfonodd am dano ef i Lundain. Ar hyn ei gyfeillion a'i cyngliorasant ef i gilio ymaith, onid ê nad oedd dim i ddysgwyl ond carchariad ac angau; yna efe a'u hatebodd Iiwynt, gan ddywedyd, "Myfi a wn fod fy achos mor dda ac mor gyfiawn, a'r gwirionedd mor gryf ar fy ochr, fel trwy ras Duw yr af yno, ac yr ymddangosaf o'u blaen, ac a wrth- wynebaf eu gau athrawiaeth o'u blaen; canys yr wyf yn credu, na allaf byth wneuthur cystal gwasanaeth i Dduw ag yn awr; ac na chaf byth alwad mor anrhydeddus, na ehymaint o drugaredd ag y mae Duw yn ei gynyg i mi yn awr. O herwydd paliam, gweddiwch droswyf, nid wyf yn ameu na fydd i Dduw roddi i ml nerth, ai Láu Yspryd, fel y byddo i'm hol elynion gywilyddio am eu gwaith.". Pan ddaeth at yr esgob Gardiner, derbyrw iodd yr esgob eí'mews iaith afry wiog. ac a ofynodd iddo, gan ddywedyd, "Pa fodd j gelli edrych yn fy wyneb ? a wyddost ti pwy ydwyf?" " Gwn, ebe'r Doctor, myfi a wn pwy ydwyt, Dr. Stephan Gardiner, esgob Winches- ter, ac arglwydd ganghellwr; ond eto dyn mar- wol yr wyf fi yn meddwl. Ond os dylwn ofni dy lygaid arglwyddaidd di, pa ham na ofni di Dduw ein Harglwydd ni oll ? Pa fodd yr wyt ti yn galiu edrych yn ngwyneb un dyn Orist- 'nogol, yn gymaint ag i ti ymaüaw a'r gwTirion- edd, gwadu Orist a gwneuthur yn groes i'tli lw a'th ysgrifeniadau? Gyd â pha fath wyneb yr ymddangosi o flaen gorseddfaingc Orist, ac ateb i'th lw yn erbyn Pabyddiaeth, yn amser y brenin Harri yr wythfed, ac yn amser brenin Edward y chwechfed; y pryd hyny llefaraist acysgrifenaist yn eu herbyn." Dodwyd ef yn ngharchar, a bu yno yn agos i ddwyflynedd; ac efe a ddywedodd wrth eì gyfeillion, yn mhen ychydig wedi ei fwrw yn ngharchar, "Y mae Duw gwedi gofalu am danaf, trwy fy nanfon i yma, lle y cefais y fath. angel i Dduw â Mr. Bradford yn gyfaill i'm cysuro." Pan gondemniwyd ef, efe a ddywedodd wrtli yr esgobion, y byddai i Dduw, y Barnwr cyf- iawn, oíyn ei waed ef ar eu dwylo; ac y bydd- ai i'r rhai mwyaf balch o honynt edifarhâu am eu gwaith yn derbyn anghrist drachefn, ac am eu creulondeb yn erbyn praidd Orist. Fel yr oedd yn myned dros bont Hadley, dyn tlawd, a phump o blant gyd ag ef, a gwymp- odd ar ei liniau, gan ei alw ef yn dad anwyl ao yn fugail da; gweddiodd ar Dduw i'wg^morth- wyo ef gynifer gwaith, eb efe, ag y cynorthwy- aist ti fi a'm plant tlodion. Yr oedd y bobl yn dal sylw pan dynoddef ei gwccwll ymaith, fod ei wallt yn gnotiau, a chwedi ei dori fel pe bnasai wedi ei amcanu i'w osod ef yn watwor; a chwedi eu cyffroi gan yr olwg barchedig, a'i farf wen hir, wylasant drach- efn yn clnverw, gan waeddi allan, Duw a'th gadwo di, Dr. Taylor anwyl, a lesu Grist a'th nertho; gyd â llawer o ddyrnuniadau ŵaf- edigol eraill. Efe a losgwyd yn Hadley; a phan yr oedd ef yn myued yno, yr oedd mor Ilawen Ä phe