Cylchgronau Cymru

LLEUAD YR OES. Rhif. 9.] MEDI, 1327. [Cyf. 1. SAITH EGLWYS ASIA LEIAF EU CYFLWR PRESENNOL. SMYRNA. T^TRTH ymgyfeillachu â'r esgob ™ » Groegaidd, a'i offeiriaid, yn gys- tal ac ag amryw bersonau gwybodus eraill,meddyliaffod poblogaeth Smyr- na yn nghylcb 140,000 o drigolion. Y nneo 15 i 20,000 o Roegiaid, 6000 o Armeniaid,5000 o Babyddion, 1-10 o Brotestaniaid, ac 11,000 o Iudd- ewon. EPHESUS. Ar olSmyrna, y llecyntaf aymwelais ag ef oedd Ephesus, neu yn hytrach (gan nad y w yn hollol yn sefyll yn yr un man a'r hen Ephesus) Aiaslick, yn cynnwys o amgylch pymtbego fythod. Ni chefais yno ond tri yu proffesu Cristionogaeth; dau frawd yn cadw masnachdy bychan, a garddwr. Y tri ydynt Roegwyr, ac y mae eu han- wybodaeth yn fawr iawn. Yn y lle bwnw, pa un a fendithiwyd am gyhyd o amser á gweinidogaeth apostol, yn nghyd a llafur ei gynnorthwywyr gwresog, nid oes ond tri christion, y rhai ni chlywsont am enw'r apostol, ac nid oes cymaint ason am enw Paul yn eu plith. Medrai un o bonynt ddarllen ychydig, gadawais gyd ag ef Destament Newydd Groeg, hen a diweddar. Dangosodd ddymyniad cryf i ei ddarllen, ac addawodd nid yn nnig ei fyfyrio ei bun, eitbr hefyd ei íenthyca idd ei gyfeillion yn y pen- trefi cymydogaethol. LAODICEA. Ar y ffordd i hon y mae Gnzelhisar, tref helaetb, yn yr hon y raae un eglwys,aco amgylcb 700 o Gristion- ogion. Wrth gyfeiilachu â'roffeiriaid yma, cefais bwynt mor anadnabyddns o'r Beibl, ac hyd yn oed o'rTe.stament Newydd, mewn modd cryno, fel nad oedd ganddynt wybodaetb drefus o'r llyfrau, pa rai y mae yn gynnwys, ddim pellach na'r pedair Efengyl, eithr euwenthwynt yn gymysgrdig ag amryw lyfrau eraill, yn cynnwys han- esion anghredadwy. Anfonais yno. driTUestament Groeg, diwcddar, er pan ddychwelais. O fewn tair miìldir o Laodicea y mae Denisly, yr hon sydd dref o gryn fahitioli, yn cynnwjs o gylch 400 o Gristionogion,Groegiaid, ac Armeniaid, gan ba rai y tnae tyau addoliad. Blin gcnyf orfod dyweud fod y chwedlau mwyaf ofergoeli^ am wyrtliiau, angelion, seintiau, a chreir- iau, wedi cymeryd lle'r ysgrythyrau, fel ag y mae yn anhawdd gwahann, yn en meddyliau, wirionedd dwyfol oddiwrth ddychymygion dyuol. Medd- yliais fod yr aniser gaîarushwnw wedi dyfod ar y lle hwn, pan droai dynion « eu clustiau oddiwrth y gwirionedd, at chwedhìu/ Yr oedd gyda mi rai copiau o'r Pedair Efengyl yn yr hen Roeg, y rhai a wasgerais yma, megys mewn rhaì Ueoedd eraill trwy ba rai yr aethum. Escihisar, yn agos i ba un y mae gweddillhen Laodicea,sydd yn cynnwys o gylch 50 o dylodion, yn mysg pa rai y mae dau giistion, y rhai sydd yn byw gyda'u gilydd mewn melin fechan : nis gailasai un o honynt ddarllen; gan hyuy, y Testament 2 k