Cylchgronau Cymru

Y CYFAILL. Rhif. XLVIII.] RHAGFYR, 184 1 [Of. IV. îî t ö ìf v u 11 fyo ì$ u e t f? ♦ C 0 F I A N T Y C ADFÍUD 0 G E V AN SHELBÎ, ün o'e cadfridogion yn rhyfel chwyldröawl y taleithau unedig. Y Cadf. Evan Shelby, a anwyd yn Nghymru, yn y flwyddyn 1720, neu 1721. Mae y lle y'i ganwyd, yn nghyda dydd ei enedigaeth, wedi syrthio i ebargofiant; ond ei fod yn frodor o Gymru sydd sicr, am yr hyn gellir gweled yn helaethach yn y ' Portrait Gallery,' Vol. L, p. 74. Ymfudodd gwrthddrych ein Cofiant i'r wlad hon yn y flwyddyn 1726—pryd nad oedd ond îlangc bychan—gyda 'i rieni, y rhai a ymsefydl- asant yn Nhalaith Maryland, ger y Mynydd Gogleddol. Yr oedd ganddo feddwl cryf, a chyfansoddiad haiarnaiddo gorph, yn nghydadewrder diysgog, a dilyniad amyneddgar yr hyn a gymerai mewn llaw. Ei fedrasrwydd fel heliwr a choed-gym- munwr, a arweiniodd iddei osodiad yn Gadben ar gyfeillach o Fforestwyr yn y rhyfel Ffrano-c- aidd ac Indiaidd, yr hon a ddechreuodd yn 1754. Yn ystod yr amserhwn gwnaeth amrywo hynt- deithiau i fynyddoedd yr Alleghany, ac a ddar- nododd ei hun fel swyddog dewr a gwrol.__ Gosodwyd ef yn gadben drachefn yn y fyddin drefedigaethawl, a fwriedid i ddaros- twng Amddifìÿnfa Du Quesne, {Pittsburg yn ■awr.) Wedi enwogi ei hun mewn amryw frwydrau gyda'r fyddin Brydeinig, yn 1754, ymroddodd at wasanaeth y Taleithau yn eu hymdrech am ryddid. Lly wyddai Gyfeillach dan y Milw. Lewis yn erbyn yr Indiaid ar afon Scioto. Yr oedd hefyd yn mrwydr waedlydHyd. lOfed, 1774, wrth enau yr afon Eenhawa, Va., ar ddiwedd'yr hon y gorfu arno ef, o herwydd marwolaeth ac analluawg- rwydd y swyddogion llywyddawl, gymeryd y ìlywyddiaeth yn ei law ei hun. Terfynodd y frwydr hono yn hynod fanteisiol i'r Achos Am- ericanaidd, trwy rwystro yr Indiaid i ymuno â'r Prydeiniaid yn y Rhyfel Òhwyldröawl. Yn 1776, appwyntiwyd ef yn Uch-gadben yn y fyddin a lywyddid gan y Milw. Christian, yn erbyn y Cherokeeaid.—Yn 1777, gosodwyd ef Crr. IV. ' 45 yn íìlwriad ar amryw o amddiflỳnfeydd ar der- fynau Virginia ; ac ymddiriedwyd iddo awdur- dod i wneuthur cyngrair â'r Cherokeeaid ar Yny s Hir Hollston.—Yn 1779, arweiniodd antur-lu yn erbyn y Chicamangoaid ar afon Tennessee, trwy yr hyn y dinystrwyd eu tref a'u cynnal- iaeth, yr hyn, trwy ei fod yn dygwydd yr un pryd ag y cymerwyd y Llywydd Hamilton gan y Cadf. G. R. Clark, yn Vincennes, a ddygodd heddwch am dymhor i Dennessee a Kentucky, yr hyn a roddodd amser i gynnyddu mewn pobl- ogaeth—agor Swyddfa Tir, ac a roddodd y fath sefydlogrwydd i Kentucky a Chumberland na allwyd byth ei dóri i fyny â dylanwad Prydeinig, er ei gynnorthwyo â'r Indiaid, trwy ehangiad y llinell-derfynol rhwng Virginia a Charolina Og- leddol. Yn 1779, gwnawd ef yn Gadfridog Byddin- lu, a'r swyddog cyntaf o'r radd hono ar y dyfr- oedd gorllewinol.—Llanwodd amrai swyddi er- aill, ac enwogodd ei hun mewn llawer o frwydr- au eraill nad yw o ddyben eu cyhoeddi yn y fán yma; ond dylíd ychwanegu fod yr oll a wnaeth fel swyddog cyhoeddus, wedi bod yn anrhydedd- us iddo ei hun, a'r achos a bleidiodd. Bu farw y 14eg o Ragfyr, 1798. Btttotttgìíìítftrtí), SYLWEDDPREGETH: A draddodwyd ga?i y diweddar Barch. John Owens y Sabboth olafy bu yn Mhen-y-graig,* y capel nesaf i1w gartref. GAL. IV. 4, 5.—' Ond pan ddaeth cyflawnder yr amser, y danfonodd Duw ei Fab, wedi ei wneuthur o wraig wedi ei wneuthur dan y ddeddf; fel y prynai y rhaì oedd dan y ddeddf.' Mae pob crëadur a grëodd Duw dan ddeddf • mae deddf yn eí natur, ac y mae dan ddeddf ei * Yr oedd hon hefyd yn un o'r pregethau olaf a dra-