Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

Y CYFAILL. Cyfrol XXXIII. CHWEFROR, 1670. Riiifyn 397. •rfonniol. LLYFR TRAGYWYDDOLDEB, "Gair ein Duwni a saif byth."—Y Saint. Pe y gofynid amy Lyfr'tragywyddoldeb" i ddoethion Groeg a Bhufain—i anffyddwyr a deistiaid Gerrnany,Prydain, ac America. ofer y dysgwylid am atebiad. Chwiliai y cyntaf : am dano yn mysgptraddodiadau paganaidl ac lilunaddolgar y tadau, a chywrain athron- ddysg eu hathrofaau; yr ail a ddysgwyliai am dano yn arddansoddiaeth Iîume, Holyoat, ac eiddo arddansoddwyr Ffrainc; y trydydd a chwiliai natur, o'r trychfilyn egwan hyd yr huan anferth syddjyn ymrodio yn ''amlder ei rym" trwy "y nefoedd uchod,"—a geibiai "y ddaiar isod"—a ddadblygai ei chyson a'i hamrywiol blygion—a dyllai^trwy ei myn- yddoedd, "colofnau y nefoedd,"—a'i'chreig- îau cedyrn, eithr jn berffaith aflwyddianus. Gallwn ddywedyd,—ofer'y llafurient ac y chwüient am dano—nid ywi'w gael yn nhra- ddodiadau y tadau ^paganaidd, nac athron- |iaeth y Groegiaid. Anfeidrol rhy fyr yw ar- tìdansoddiaeth meddyliau yr anffyddwyr— latur, hithau a gilia tu hwnt i'r ]len—tyn •rchudd dros ei gwyneb—teirnla wendid a larfodedigaeth yn ei chyfansoddiad, a gwel .degprydyb^dd gwynebpryd ei brenin yn luo—ei lampau dysglaerwych yn syrthio—ei f'defnyddiau gan wir wres yn toddi"—cloiau .» Ẃwymau'erehreigiau yn ymollwng; nid ìoes yma ddim a fedd dragywyddoldeb yn ei [hanfod—"Hwynt-hwy addarfyddant f" Eithr :wele gynifero ieuenctyd^yr Ysgol Sabbothol yn dyfod yn mlaen at y dosbeirth uchod, a phob un a llyfr yn ei law, a phryder yn eis- tedd ar ei wedd, gan ddywedyd, " Wele lyfr tragywyddoldeb—yBElBL! ''Gaircìn Duio ni a saif byífi.'" Annhraethol ragora y Beibl ar bob dyfais ddyno!. oblegid mae ynporthyn megys idra- gywyddoldeb deublyg; rhodd tragywyddoldt.b diddeclireu ydyw i amser, yr hwn pan gy- hocdder '"na bydd amser mwyach," a'i rhydd i fyny i dragywyddoldeb diddiwedd. Dalen ydyw o lyfr yr arfaethau dwyfol, er dad- guddio i ddynion feddyliau a fodolent yn Nuw er tragywyddoldeb, ac yn ei gyrfa trwy bibell-bont amser y mae yn gwasgaru y cyf- ryw feddyliau goruchel, ffrwyth y rhai a gesglir yn nhragywyddoldeb eto. Llais un tragywyddoldeb ydyw yn llefaru wrth y llall er Uesad pob plentyn amser, ac etifedd an- farwoldeb. I. Gadicraäh y Beibl. Ni bu erioed o law y Bôd tragywyddol a'i llefarodd, er ei fod yn ei raslawn roddi i ni yn Uyfr disel, fel y gall- om ei chwilio, ei ddarllen, a myfyiio ynddo, a dwyn allan o hono drysorau gwerthfawr- ocach nag aur Peru—trysorau ystordy yr Iawn ! Eto, amlwg yw i'w Awdwr, tra yn dryllio y cenedloedd a gwialen haiarn ac yn malurio teyrnasoedd ac ymerodraethau fel llestri pridd; tra yn gwneuthur dinasoedd cedyrn yn garneddi; tra yn ysgwyd sylfeini y ddaiar; a thra yn cariatau i'r bwystfil ladd, llarpio, ac ymfeddwi ar waed y saint, gadw y Beibl yn ngheule ei law hollalluog. Hyn yn unig a rydd gyfrif am ei gadwraeth a'i dreigîiad trwy holl dywyll oesau y ddai- ar hyd atom ni heb golli y gradd lleiaf o'i oreurder a'i brydferthwch. Dywedir fod afon yr Iorddonen yn rhedeg trwy lyn Gen- ezareth heb ymgymysgu ag ef; modd bynag am hyn yna, y mae yn ffaith anwadadwy fcd afon loyw yr Ysgrythyrau wedi rhedeg trwy holl lynau Pabyddiaeth a gau-grefydd yr oesau heb ymgymysga yn y radd leiaf a'u dyf roedd halogedig; ac welè hi wedi rhedeg