Cylchgronau Cymru

Y CYFAILL. Cyfrol XXII) AWST, 1860. Rhifyii S7Í feet|otot u Pmtesmrait Yü IIANESYDDIAETH YSGRYTHYROL. YB EGLWYS APOSTOLAIDD. PENN0D LXXXIX. [Parhad tudal. 252.] ^IìLach, yr ydym eto wedi cyrhaedd yr amser a§ yr oedd yr Arglwydd Iesu wcdi gadael ein yd ni, a derchafa i'w orsedd yn y nef, ac ^edi rhoddi comisiwn i'w ddysgyblion. Yr ocdd * gwahanol sectau Iuddewig yn Jerusalem yn eynhy.rfu ac yn creuloni yn ddirfawr wrth *?eled y Nazareaid (fel y galwenthwy efmewn SWawd) yn llwyddo, a phenderfynasant eu llethu, os oedd yn ddichonadwy. Yr ymgais cyntaf i roddi Cristionogaeth i lawr a wnaed °an y Saduceaid, oblegid y sect hono oedd yn ^r yn y llywodraeth, ac o honynt hwy yr °edd yr archoffeiriad a'i gynorthwywyr. Yr °eddyn.t yn casàu athrawiaeth yr adgyfodiad ; a °han mai adgyfodiad Crist a bregethid gan eclr, fel conglfaen i'r athrawiaeth fawr hon, ™ oedd ei wrandaw yn dawel yn fwy nag a allent ei oddef. Cawn y Phariscaid, yn nghyda Gamaliel, am 0líient yn pleidio yr Apostolion, er mwyn ym- ™lílì ar eu gwrthwynebwyr y Saduceaid ; ond ls gallesid dysgwyl i hyn barhau yn hir; ac yi1 fuan cawn ei ddysgybl, Saul o Tarsis, trwy ..ydsyniad ei hen athraw yn ddiau, yn eu her- ' ^c yn cynorthwyo i ladd Stephan. Di- ^üeu fod Saul yn bresenol yn y Sanhedrim Paíl y derbyniodd Stephan ei ddedfryd ; a thybia ^ryw ei fod yn aelod o'r llys hwnw ar y pryd, eu ynte iddo gacl ei ddewis yn aelod yn fuan 01 üyn, fel gwobrwy am ei fedr a'i sel yn yn Cristionogaeth, ag oedd erbyn hyn yn ryglu yr hen draddodiadau parchus. Gwnai ei oreu i gael ei hen elyn i lawr, ag oedd mae'n debyg, wedi ei orchfygu mewn dadl dêg yn Synagog y Ciliciaid, a'r Libertiniaid, sef cacth- ion wedi eu rhyddhau, a'u derehafu yn ddinas- yddion Rhufeinig. Mae yn lled amlwg mai Saul oedd y gAvr bîaenaf yn gwcithredu i godi yr erlcdigaeth hon, oblegid y mae rhediad yr holl hanes yn tueddu i ddangos hyn. Mae yn ei gynduaredd yn gwneyd hafog o'r cglwys—yn myned i mewn i dai yr aelodau—yn llusgo y gwragedd a'r plantbychain oddiar yr aelwydydd, ac yn eu dwyn i'r carcliar. Ceisiai ganddynt gablu yr Enw anwyl; ac ar cu gwaith yn nacâu, íflangell ai hwynt yn ddidosturi. Yr oedd yn enwog fel Chwyl-lyswr, ac yr oedd yr enwogrwydd hwn wedi cyrhaedd yn mhell. Yr ocdd yn adnabyddus can bellcd a Damascus, fel un ag oedd yn dinystrio y rhai oedd yn galw ar enw yr Iesu. Derbyniodd yr anrliydcdd mwyaf oddiwrth bcnacthiaid y gen- edl am ei sel, ac ymagorai drws ei anrhydedd led y pen o'i flaen. Honai y Sanhedrim yr un hawl i lywodractliu dros eu brodyr yn ol y cnawd, mewn materion crefyddol, mewn gwled- ydd tramor, ag oedd ganddynt gartref yn Jer- usalem ; ac yr oedd amgylchiadau yn fî'afriol iddynt y pryd hwn yn Damascus i ddial ar rai o'r dysgyblion ag oedd wedi ffoi yno. Yr oedd rhyfel rhwng Aretas, brenhin Petera yn anial- di.r Edom, âllerod Antipas ei fab-yn-nghyfraith, Tetrarch Galilea. Achosid y cweryl trwy an- ffoddlondeb yr Herod hwn i'w wraig, merch Aretas. Cydymdeimlai yr luddewon â'r bren- hin Arabaidd, a thybient hyn yn farn ar y " cad- naw hwnw " am iddo dori pen Ioan Fedyddyiwr. Nis gellir meddwl i'r Rhufeiniaid oddef yr an- rhefn hwn yn hir, ond mae yn eglur oddiwrth yr hanes Ysgrythyrol fod yr hen ddinas enwog Damascus yn meddiant Aretas o gylch yr amser hwn ; felly caniatcid gan y brenhin Paganaidd bron unrhyw ffafr i benaethiaid yr Iuddewon.