Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

Y DRYSORFA. Rhif. XXXVI.] RHAGFYR, 1833. [Llyfr iii. BYWGRAFPIAD Y PARCH. ROWLAND HILL, O LUNDAIN. (Parhad tu dal. 323.) —»@<* Cymmaint oedd y eynnwrf a barodd taith apostolaidd Mr. Hill yn Scolland, fel y bu i Eisteddfod Gyffrcdinol y Kirk i ofni am eu trefniadau ; ac yn eu Cymmanfa ílynyddol nesaf hwy a gyhoeddasant eu ' Cynghor Gweinidogaethol:' a dilynwyd hwn â ' Gweithred o eiddo Cynnulliad y Cymmanfa Eglwysig,' yn taranu allan Anathemau yn erbyn gxvrando blith dra- phlith ar bawb, ac yn erbyn gwrando ar bregcthwyr Llêi/g,gan rybuddio pa\vb ag oedd yn perthyn i'w heglwys hwy rhag troseddu yn y peth hwn. Bu y daith hon o eiddo Mr. Hill yn achlysur o ddadl rhyngddo a Dr. Jamie- son, yn yr hon y mae'r Dr. yn arfer ym- adroddion chwerwon iawn, oherwydd fod gwr eglwysig o'r Eglwys Esgobawl yn dyfod i'w mysg hwynt i Scotland 'gan eupardduohwyntá'iwrych-giafell,acbeis- io gwaradwyddo y Seccdersl' ac yn galw Mr. Hill yn ' Goelgrefyddwr Esgobawl.' Ond nid oedd Mr. Hill yn gwrando nem- awr ar y taranau Bugeilawl a Chymman- fáol hyn, ond efe a gychwynodd yn y flwyddyn ganlynol (1799) yr ail waith i fyned drwy Scotland. Ar y daith hon efe a ysgrifenodd wyth o lythrau at y Gymdeitbas taeniad yr Efengyl yn garírefol, mewn ffordd o syl- wadau ar y ' Cynghor Gweinidogaethol,' ac arymgais y Kirk yn Scotland i attal sef- ydliad Ysgolion Sabbothol yn y wlad bono. Y llythyrau hyn a ddyddiwyd yn Edinburgh, Dundee, Montrose, Aberdeen, Huntley, Glasgow, &c. Drwy y teithiau hyn, a phregethau efangylaidd ac effro o eiddo Mr. Hill, darfu i lawer o bobl Scotland, y rhai oeddynt wecli megis hanner rhewi gyda'u trefniadau a'u haddoliadau crefyddol, yn awr ddechreu deffroi o'u cwsg, a barnu drostynt eu hunain ; ac offeiriaid y Kirk a ddychrynasant, ac a gynnyrfwyd drwydd- ynt o!l, wrth weled y bobl wrth y miloedd yn eu gadael hwynt, a llawer o honynt o gydwybod. Mr. Ewing a Mr. Innes, dau weinidog enwog a pharchus iawn, wrth weled fod eu llafur yn cael ei gyfyngu a'i gaethiwo gan y cyfrcithiau eglwysig, a farnasant yn I ddyledswydd arnynt i roi i fynu eu sef- yllfaoedd fel gweinidogion vn yr eglwys scfydledig, y Kirk; ac felly y gwnaethant. Ar hyn, y Gymmanfa Gyffredinol a an- fonasant allan fath o gyfraith a elwir, ' Gweithred Hysbysawl,' i wahardd na byudo i neb bregetbu yn mhulpudau y Kirk, ond y rhai a fyddont mewn undeb a'r eglwys wladol, ac ynymgadwyn gwbl at ei rheolau hi. Tua dechreu y Ganrif bresennol, gwnaeth y llywodraetb gyfraith a elwir, ' Cyfraith i wellhau y cyfreithiauperthyn- ol i wyr urddasol yn dal tiroedd, ac i wasgu gwyr urddasol i gartrefu yn y plwyfydd lle y dylent fod yn gwasanaethu.' Wrth ystyried y Gyfraith newydd hon a'i thebygol efleithiau, fe ysgrifenodd Mr. Rowland Hill lyfr a elwir, ' Darluniad- igaethau Ysprydol, yn cael eu harddang- os mewn hanes dycbymogol am werthiant Curadìaid mewn Arwerthfa Cyhoedd (Public Auction) y rhai a osodid ar werth mewn canlyniad i Gyfraith preswyliad yr Offeiriaid, yn yr hwn y mae amcan gwreiddiol a thebygol ddilyniad y Gyf- raith hono, yn cael ei gosod ger bron y byd.' Wedi ei ysgrifenu ar ddull breudd- wyd, gan hen Sylwedydd. Mae y llyfryn rhyfeddol hwn wedi ei ysgrifenu mewu dull brathcirgar, cell- ẃ x