Cylchgronau Cymru

Y DRYSORFA. Rh ip. lxxvii.] MAI, 1837. [Llyfr. VII. ®(y©K]®KÄíi™ ©^aiTfl®M(2)(â®iL0 RHIF. III. MARTIN LUTHER. (Parhad tu dal. 100.) Jr oedd Luther yn nghastell Warten- Tg»lle y buef yn llechu, megis carcharor, P ddeng mis, ofnai miloedd trwy yr lniaen, fod eu hanwyl ddyn wedi cael ei «yöiiöeryd yn garcharor gan y Pab, neu ei lnystrio gan rai o'i genhadon, yr hyn a ûnytiai eu casineb at Babyddiaeth, dros en: ond tra yr oedd cynnwrf aholi dybryd e* herwydd, gan ei gyfeülion a'i elynion, I °edd efe yn treulio ei neillduaeth i ys- teUu rhai o'i gyfansoddiadaugwerthfawr- aí> yn enwedig ei gyfieithiad o'r Testa- ent Newydd,i'r Almanaeg: ac nid oedd «■n hollol amddifad o ddifyrwch yn y fan "n > ond efe a âi allan i'r wlad gymmyd- 8°1 weithiau gyd a'i geid waid i hela, dan ' yrurithiad ö foneddwr gw ledig, o'r enw Y°Qker George. nâ ni allai ysbryd by wiog Luther oddef eQciliad caethiwus yma yn dawel; gan %rr 'y efe a adawai ei Patmos yn mis ^awrth, o'r flwyddyn 1.522, heb gydsyniad gwybodaeth ei noddwr Frederic, ac a ychwelodd i Wittemberg, er llawenydd "ychan i'w gyfeillion lluosawg. Ac y yu debyg mai un o'r pethau a'i cym- hell. ai fwyaf i hyn, oerld clywed am ben- 'üni annghall rhai a'u galwent eu hun- boi y11 Ddiwygwyr, yn eu hymosodiad yn ■ yn Pabyddiaeth; yn enwedig un gwr ysgedig o Wittemberg, o'r enẁ Carlostadt, wn yn absen Luther, adynasai ddelwau aint i lawr o'r eglwysi, ac a'u drylliasai; yn lle ffrwynü cyncîdaredd y werin ben- n> oeddynt eisoes yn dechreu camddef- yìclio eu rhyddid gwerthfawr oedd fel yn j • wyu gwawrio arnynt, efe a gefnogai eu [ y Uineb anmhrydlawn, ac a'u harweiniai ;! lagddynt i wrthryfel ac afrëolaeth. Ond '■ ner a wrthsafai ganddaredd y diwygiwr anmhwyllus yma yn wrol a synhwyrol, gaii ei gynghori ef a'i ganlỳnwyr i geisio chwynu cyfeiliornadau o feddyliau y bobl, cyn dechreu ymosod ar yr arwyddluniau allanol, oeddynt yn yr eglwysi a'r lleoedd cyhoeddus ; gan ddadleu, y byddai raid i'r olaf gwympo can gyn^ed ag y symmudid y cyntaf, ac nad oedd lle i ddysgwyl rhyẅ ffrwythau parhaus i ddilyn dinystr yr ar- wyddion allanol o gyfeiliornad, oni ddiwy> reiddid y cyfeiliornad ei hun. A'r diwygiwí enwog a chwanegai ddylanwad ei esampl ei hun, àt y cynghorion rhagorol uchod, trwy ymroddi gyda diwydrwydd a zeldieilfydd at ei gyfieithiad Almaenaidd o'r Ysgrythyr Lan; yr hwn a ddygai yn mlaen yn brysur a ílwyddiannus iawn, trwÿ gynnorthwy am- ryw ddysgedigion duwiol, a'r rhai yr ym- gynghorai yn fynych yn y gorchwyl pwysig hwn. Y canlyniad o hyn a brofai ddoeth- ineb cynghor Luther ynamlwg; oblegyd fel yr oedd amryfal rannau y cyfieithiad yma yn ymledu yn raddol ac olynol yn mysg y bobl, cynnyrchid effeithiau anhyg- oel o'r braidd ar eu meddyliau, a chwynid egwyddorion cyfeiliornus, ac athrawiaethau ofergoelus eglwys Rhufain, o feddyliau rhyw dorfeydd aneirif o'r werin. Tu a'r pryd hyn, bu farw Leo X. a'r or- sedd Babaidd a lenwid yn ei le ef gan Adrian VI. brodor o Utrecht, yr hwn a fuasai gynt yn athraw i'r Amherawdwr Siarl V. ac a gyfodasid i'r urddas yma yn benaf drwy ei gefnogaeth ef.- Yr oedd hwn. yn wr synhwyrol a mwynaidd; ac felly efe a addefai fod llawer o annhrefn niweidiol yn yr eglwys, ac a dystiai ei barodrwydd i ddefnyddio unrhyw foddion a fernid yn gymhwysaf i geisio symmu'd y camarferion a'r gormesau hyny a arfogent y fath elyn