Cylchgronau Cymru

CWR8 Y BYD. Rhif 14 CHWEFROR. 1892. Cyf II. PAG A N I A ET H. Gan y Piiif Athraw Michakl D. Jonks, Bala. YMAE pob dyn yn ymwybodol fod ynddo ef ddwy ddeddf, sef "deddf yn yr aelodau yn gwrthryfela yn erbyn deddf y meddwl." y tueddiadau cnawdol sydd ynom ydyw'r tànan sydd yn ein natur ag y mae offeiriaid paganaidd yn cael lle i clrwareu arnynt. Pan y mae dynion drwy syrthni yn rhy ddifater i geisio gwybodaeth o'r gwir Dduw, a chnawdolrwydd yn eu harwain ar gyfeiliorn oddiwrth ei ddeddfau, y maent yn dyfod i agwedd meddwl i roddi derbyniad i grefyddau paganaidd ag sydd wedi eu.seilio ar lygredd y galon ddynol, ac yn rhoddi porthiant i bechod o bob natur yn lle ei ddarostwng. Mae y duedd briodasol yn gref mewn dynion, ac y mae'r offeiriaid paganaidd ar ol canrifoedd 0 esgeuluso gwybodaeth am y gwir Dduw, yn cael cyfie i weithio ar y duedd hon, drwy draethu fod Gweneryn dduwies ag y dylid ei haddoli, ac mai anlladrwydd ac afiendid o bob. nalur yw'r addoliad cymeradwy i'r dduwies hon. Duwies hela ydoedd Diana, ì'r hon yr oedd teml ardderchog wedi ei hadeiladu yn Kphesus; ond yr oedd aflendid yn rhan o'r addoliad a gyflwynid i'r dduwies yma, a'r hon y dywedir gan Demetrius fod " yr holl fyd yn ei haddoli." Gan fod dibyniaeth yn egwyddor gref yn ein natur, yr hyn s) dd yn boddhau dyn Hygredig y w crefydd a i'yddo yn goddef os nad yn cefnogi yr addolwr i wneud yn ol ei duedd- iadau. Y mae Mahometauiaeth yn caniatau amlwreiciaeth. Yr oedd addoliad y Lloer dan yr enw Astaroth yn boblogaidd yu ngwlad Canaan, a gyda'i fil o wragedd, darfu Solomon gael ei hudo i ddwyn yr addoüad yraa i lygru pobl yr Arglwydd. Darfu Jezebel, gwraig Ahab, a merch brenin Sidon ddwyn yraddoliad hwn i halogi cenedl Isiael. Yr oedd addoli'r Haul o dan yr enw Baal, Bel, neu Arglwydd yn boblogaidd iawn yn y Dwyrain. Y mae gwres a goleuni Hanl yn hanfodol i dyfiant Uysieuol. Pan y byddo'r Haul yn cilio, y mae'r ddaear yn nnirweiddio, a'r holl deyrnas lysieuol yn niyned 1 o}'sgu. Heb Haul, byddai pob pren, a llys- ieuyn farw yn ddioed, ac y mae'r Haul yn ffynon bywyd i'r greadigaeth lysieuol, yr hon a gynal y greadigaeth anifeiLiidd, ac addolid yr Haui iel ffynonell fawr eu cysuron tymhorol gan genhudloedd y cynatnseiau. Dichon mai meddwl y gair Dwyrain yw Duw a rhe, seí' v dwyful yn y mwasgaru. Yr oedd y Dehau wrth'i ddyn edryeh ar y dwyrain, ar y llaw Jeìe, nc-u dehau. Gogledd a olyga'r asiry. sef yr ochr yr oedd y cìedd. neu'r cleddyf, a Gorllewin yn golygu yn mhellach eilwaith at gwymp yr Haul. Mae llawer o olion Haui-addoliad yn nglyn â Derwyddiaf th. Wedi dechreu addoli'r Haul, hawdd oedd lhthro i addoü'r Lloer, a bydotdd wybrenol eraill. Yr oedd ffermwr yn Kent ychydig o flynyddau yn ol yn arwain ebo] dw\ ílwydd oed ar y Blaen Newydd. ac yn dal gwyneb yr ebol at y Lleuad, a'i weddioedd. "Oh Moon. Moon, Moon. Bless this horse.'! Mewn llwyni yn aml yr addolid y Lloer, ac yr oedd pob maih o aflendid ac anfo^soldeb yn cael eu cytìawni yn nliywyl wch y coedwigoedd. Mae olion yr addoliad yma i'r Haul a'r Lloer i'w gael yn Ngliymru. Llocgr, Y"sgotland, a'r Iwerddon. Mae yr enw Baal, neu Bel yn nglyn ag enwau lleoedd. Yn aml y ceir et' yn Bei.lin, megys Belin's gate (Billingsgate) yu Llundain. Y mae tref yn Perthshire yn cael ei galw yn Tibiebeltane, neu Tylau, sef bryniau tanau Bel. Yn y gymdogaeth y mae "oüon teml Dderwyddol ac wytb o feini hirion lle y tybir fod tanau yn cael eu cyneu, a thybir y byd.lai aberthau dynol yn cael eu hoffrymu i'r Haul Mae teml arall heb fod yn mhell, a ffynon a gyfrifid hyd yn ddiweddar yu gysegr- edig gan y bobl gymdt gaethol. *Ar iore° y Beltane byddai pi>bl ot'ergoelus yn yfed o'r dwr, ac yn gc»rymdeithio o gylch y ffynon naw gwaith. Mor selog oedd y brodorion am gadw'r ddefod i fynu, fel nad esgculusent pan y digwyddai y Beltane ar y Sabatb er eu bod yn Broiestaniaid. Dywed un awdwr, '• Ar y cyntaf o Fai, yr hwn a elwir yn Beìtan, neu Ba/teìn, y mae hoU fechgyu cymdogaetl.ol i:eu beutref yn cyfarfod mewn mawnog. Torant gylch erwno dywarch- en o'r maint digonol i'r holl gwmui sefyll arno. Wedi hyny coginiant gwstard o wyau a llaeth, a phobant dorth geirch ar lechen. Wedi