Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

108 TYWY8YDD Y PLAlíT. ei iechyd ymroddai i barotoi ar gyfer ail-ymaflyd yn ei waith yn Madagasgar. Hwyliodd tuag yno yn nghymdeithas Mr Hastie, y Goruchwyl- iwr Prydeinig, ac yn gynar yn mis Hydref, 1820, yr oeddynt wedi cyrhaedd y brif ddinas Antananarivo. Derbyniodd y brenin Eadama I. Mr Hastie gyda rhwysg teilwng o'i swydd fel Oenad Prydeinig, a rhoddodd dderbyniad caredig i'w gydymaith, Mr Jones, y cenadwr. Trwy ymdrech Mr Hastie gwnaed c}rtundeb i ddiddymu y gaethíasnach, yr hyn a roddodd foddlonrwydd mawr i'r dosbaath mwyaf heddychol a pharchus o'r boblogaeth. Yr oecîd Eadama wedi ei hysbysu am weithrediadau daionus Oym- deithas Gi-enadoi Llundain yn Ynysoedd Mor y De, ac mor gynted ag y chwyfiwyd y faner Brydeinig wrth y Palas daufonodd y brenin genadau at Mr Jones i'w galonogi i aros yn y brif ddinas, gan addaw iddo ac i genadon ereill wnai ei ddilyn ei nawdd a'i amddiff'yn. Dechrenodd y cenadwr ar ei waith fel athraw o ddifrif cyn diwedd y fiwyddyn. Nid oedd y dechreu ond bychan, canys nid oedd ganddo ond tri o ysgolheigion, ond fod un o honynt yn fab i'r brenin. Cynyddodd yr ysgol beunydd, a chan mor boblog- aidd y daeth bu raid cael ysgoldy newydd eangach yn fuan, careg sylfaen pa un a osodwyd gau y brenin fel tystiolaeth gyhoeddus o'i gymeradwyaeth i Tvaith y eenadwr. Y flwyddyn ganlynol, 1821, daeth Oymro arall ato,y Parch David Griffiths, i'w galouogi a'i gynorthwyo yn y gwaith. Y PAECH. D GRIFFITHS. Ganwyd Mr Grifhths yn firdal Gwynfe, Sir Gaerfyrddin, mewn amaethdy o'r enw Glanmeílwch, Ehagfj-r 20fed, 1792. Efe oedd yr hynaf o deulu duosog o blant. Adwaenem frawd iddo yn dda —y diweddar Mr Johu Grifíiths, Dolbant, Llangadog—tad y Parch D. Avan Grif£iths,TroedrhiwdaIar. Er fod ei rieni yn bobl grefyddol bu ef yn wylJt ae anystyriol nes oedd yn ddeunaw oed. Derbyuiwyd ef yn aelod yn Ngwynfe gan Mr Peter Jeukins, yn 1810, a chyn hir anogwyd ef i ddechreu pregethu. Aeth i YTsgol Neuaddlwyd, ac wedi bod yno ddwy flynedd derbyniwyd ef yn 1814 i'r Athrofa yn Wrexham.yr hon pan oedd ef ynddi a symud- wyd i Laufyllin. Wedi ei dderbyn gan Gymdeithas Genadol Liim- dain i í'yned allan yn genadwr symudwyd ef i Gosport, i'r athrofa dan arolygiaeth Dr Bogue. Yn I820trefnwydiddo fyned i lafurio fel eenadwr i Madagascar. lrn mis Mai priododd a Miss Grifliths, Maehynlleth, yr hon oedd ddynes dduwioî, ac yn llawn o dân cen- adol. * Gorphenhaf 27ain urddwyd ef yn Gwynfe. 0 herwydd maint y dorf ddaethai yn nghyd bu raid cynal y cyfarfodydd yn