Cylchgronau Cymru

DAN OLYGIAETH DEWI ALAW A D. EMLYN EVANS. CYNTAP O BCB iVIÎS. ìEDIG ÁR Rhif 12. ASTW 1 Pris 2g EISTEDDFOD SYDENHAM 1873 CYSTADLEUAETH YR HER WOBR. Yn anffodus cafodd y lOfed o Gorplienaf ni mor wael ein iechyd yn y ddinas fawr, fel ag yr yddangoS- ài cyrhaeddiad y Palas Grisial yn beth ansicr ddigon etto yr oedd y demtasiwn o weled a chlywed ein hen gyfeillion—CambrìtCh Five Hnndred—yn ormod i nî, felly ar ol rhyw hanner caniatad nddi wrth y meddyg, at y Palas y cyfeiriasom. Wedi cyrhaedd gorsafYic- toria yr oedd yn amlwg—er fod yno ar y pryd luaws o Gymru—fod y crush wedi bod. a'r dorf wedi myned yn fwy boreu. Tua hanner y ffordd i'r Palas, daeth nifer o wirfoddoìwyr o Wimbledon i mewn, ac yn eu plith Mr. D. Bowen, yr arweinydd adnabyddus o Glyn Ebwy, yn edrych yn ei wisg íüwroì yn llawer Uiwy tebyg i nn o'r Uhlans rhyfelwyllt, nag i un o arweinyddion tangnefeddus y gân yn ngwlad y bryn- iau; yr ydym dan rwymau neillduol i'r boneddwr hwn am y caredigrwydd a'r gwasanaeth a dderbyniasom oddi arei law yn ystod y dydcì. i Tra yr oedd y gystadleuaeth yn nosbarth III yn myned yn mlaen, côr o leisiau gwrwaidd nid dros 8 0 o rif—sicrhasom le ar un o'r orielau ydynt yn gwynebu Cerddorfa Handd, ac oddi yma gwelem a chlywem yn ddü—yr hyn oedd yn hollol ddiobaith i'r dorf' o íua denddeg mil oedd oedd ar y llawr. Cysíadleuaeth dyn iawii ydoedd hon rhwng dau o'r corau, sef eídtìo Bryste a Liverpool, dyfamwyd y wobr gyntaf ieiddo Liverpool a hyny yn groes i ddisgwyliadau llawer, a'r 2ilieiddo Bryste.Teimlai pawb nad < edd Mr. Proud- ìran a'i "train'd men" yn nowhere, í'od ef' ei ìmn yn ] "mhell o fod yn batrwn" o arweinydd, f'od üeisiadaeth y côr yn dra gwa'.lus, a'i ddeongüad o deithi uchaf y gerddoriaeth yn arwjnebol iawn, ac o ganlyniad, fod yr holl bethau hyn yn argoeli'n dda sm dynge.'l ffafriol ein Oor nì yn yr yinrafael f'awr oedd i ddilyn. Wel, yr adeg hon a ddaetli, ac ar ol i'r " lists" gael cu cürio â sain udgorn, dyma'r Cor Cymreig yn esgyn y Gerddorfa yn lled dawel a digynhwrf, a'r aelodau vn cvneryd eu lleoedd, gyda gradd helaeth o •dig arall o'r ir ei chwíth ; ' a phe bae ' a i!) gafwyd yn brin,' eisioes. Dyma yr ad yi' aniser goreu efali; y L'aro h.'.nnl- nior so dref'n—gwelliant amlwg ar y llynedd. Lleolwyd y ìleisiau hefyd yn dda, ac yr oedd compactness a chyd- bwysedd allanol y Cor yn foddus iawn i'r llygad— pethau ailraddol mae'n wir, ond pethau na esgeulusir byíh gan arweinydd doeth. Pan oedd y cwbl mewa pr.-nltion, Caradûg wyneb-hapus yn Avynebu'r dorf, a ch\ n sythed a phe bac ar barade ; y Parchedig Ganon o Aberdar, a'i farf Iwyd-ddu batriarchaidd areiddê; un lle—ond o ysgol dra g^ya- ar y d ê i'r Canon, Brythonfryn Ti a bwyswyd yn y clorianau» ac wedi ei gyhoeddi uwchben y C©r g pryd y photograpbiwyd y Cor., i. er cael golwg gryno arno, ond yr oedd serch hyny yn bad tusle o'r mwyaf. Yr oedd y gystadleuaeth heh gymeryd lle, ac yr oedd y Beirn- iaid—<ri o'r cerddorion blaenaf yn Ewrop—yn caeleu snubbio'n dawel, tra byddom ni yn eael argraffu ein deiweddau anfarwol ar Basteboard. Ond yr oedd yr oratìon ddilynol yn waeth fyth, nid yn unig yr oedd yn groes i un o reolau mwyaf pendant cystadleuaeth, ond yr oedd yn annoeth, ac yn brecedent hollol an- oddefol. Beth pe bae'r Cor yn colli ? golwg fiat iawn f'yddai ar yr holl ystwr hwn wedi hyn. A both pe bae pob Cor yn gwneyd yr un peth ? Pa achos i'r Cor Cymreig wneuthur hyny yn f'w v r>.â Chor Bryste, neu Gor Lerpwl, neu Gor Mr. Proudman, a'r hoìl gorau ereill ? Nid oedd ychwniti» y;i foneddigaidd tua'g at y Cor araìl oedd ar yr esgyniawr, ae a oedd i gystadlu â'r un Cymreig- Aì' ol hyn, dyma'r " iug of toar " yn dechreu o ddifrif. Y darn cyntaf oedd " I wrestle and pray " [Bach]. Y Motett Doraidd sydd wedi rhoddi cym- maint tratìerth i iai pobl. Wrth ddyfod i lawr i'r Palas, nisgallem gelu ein hofn y byddai i'r Cor Cym- reig golli mewn tyncrwch, a retìiìctiient, nid oeddym wedi cael y cyíle i'w glywed o gubleleni, ond yr eddym yn gwybod oi golliadau yn y cyl'ririad hwn y lynedd ; edrychem o ganlyniad gydag awydd niawr lar y modd y byddai i'r Cor ddatganu'r cyfansoddiad nefolaidd, oncl anhawdd hwn, ac nid erioed y cawsom