Cylchgronau Cymru

Y GERDDORFA: CYHOEDDEDIG AR Y CYNTAP O BOB MIS, Rhif 23. CYF. II. GORPHENAF 1, 187 4 Pris 2g Y CYIf YSIAJ). TUDAL. Crynodeb o Hanes Oerddoriaeth........49 Y Cwersi Cerddorol......................50 'Y Gwersi ar Gynghanedd............,.....51 Adolygiadaü...............................52 BwRDD Y GOLYGWYR........................52 Cerddortaeth................................ Barddoniaeth............................58 Beirniadaeth Anthemau Tir Iarll........54 Detholion.......... ........................54 Hanesion Cerddorol.......................55 Hysbysiadau.................................56 CRYNODEB 0 HANES CERDDORIAETH' Gan Glan Oeri. Dyfodiad Rhythm, ( Digwyddodd gwall bychan yn yr ysgrif ddiweddaf. Guido a anwyd oddeutu 990 ac nid 660,) Hyd yr amser hyn, cyrmwysai y clrant nodauo'run gwerth (vulue,) ac yr oedd yn amddifad liollol o acen neu rhythm. O'r amser yma, daetlr cerddorion i deim- lo, wrtli ddadganu gyda'r organ, fod yn rhaid iddynt i dalu mwy o sylw i amser &. Yr awdwr cyntaf a ysgrifenodd ar y pwngc oedd Pranco, o Oologne, neu gan eraill Franco o Paris. Credir ei fod yn efrydydd yn eglwys gadeiriol Liege yn y flwyddyn 1066—neu y flwyddyn y darfu i William,duc Normandy, i orcli- fygu Lloegr. Ymddengys fod Uawer wedi cynyg diwygio y rhan yma o'r gelfyddyd, cyn amser Pranco, fel y tystiaef ei hun; ond y mae yn sicr mai efe oedd y cyntaf' a ddaeth a'r holl reolau blaenorol yn nghylch rhythm i drefn, gan eu heagnu a'u cywiro. Y mae hyn gan hyny. yn ein hawlio i'w ystyried fel yr awdwr clasurol cyn- taf ar y pwngc—os nad y dyfeisiwr, acfel y ffynon neu'r tarddiad o ha un, am beth amser, y bu hoii awduron diweddarach yn drachtio yn helaeth o honi. Cynwysa gwaith Pranco, arweiniad i mewn, a thair penod-ar-ddeg; y deg cyntaf, gyda'reithirad o'r ail, yn traethu ar rhythm; yr ail ar tair diweddaf ar descant neu counterpoint. Heb fanylu ar bob rhan o'r gwaith, gwnawn ein goreu iosod o flaen y darllenydd syniad eglur o'i athrawiaeth ynnghylch cerddoriaeth fesurol (mectstired'music). Dynodadair gris mewn amser, yr hirnod (long^\- y breve, a'r semibrcve- Gellir rbanu yr hirnod i berffaith, ac an-mherffaith neu ddwbl. Y mae yn berffaith pan yn yr arnser triphlyg, oblegid mai tri ydyw y rhif perffeithiaf, gan ei fod yn arwydd- lun o'r Trindod Sanctaidd, ac y mae yn anmherffaith pan yu amser dau. Y mae ffurf y nodau fel y canlyn.— yrhirnodss; yr hirnocl dwbl BBj ;y breveS; acynoîaf y semibreve \). Ynaâ yn mlaea i ddynodi ypump modd neu elfenau rhythm. Cynwysa y cyntaf hirnodau, neu hirnod yn cael ei dilyn gan breve; yr ail breve yn cael ei dilyn ganhirnod; y trydydd hirnod a clwy breve; y pedwerydd dwy lreve a hirnocl; ac yn bumed dwy semibreve a dwy breve. Darnodia âeseant fel uniad amrywiol erddyganau {melodies), y r-hai sycìd yn gyd- gordiol, ac wedi eu cyfansoddi o wahauol ffigyrau. Y mae hefyd yn sylwi ar gydseiniaid ac an-nghycìseiniaid. Tua'r amserhwnyr ydymyn cyfarfod gyntafadefa- yddiad y chwechfed mwyaf5 neu'r chweclifed lleiaf rhwng dwy wython: ^ 03-------_---------_ Ü> — d' t d' I d t d Wedi amser Pranco parhaocld cerddoriaeth yn yr un ystad—yn enwedig meẃn perthynas. i gynghanedd— am dros ddwy ganrif a haner; yr hyn a ellir ei briodoli i'r ffaithfodrhyfel y grces wedi dechreu tua'r amser hyný, a thynodd sylw holl Europe. I roddi, ir darllenydd ddrychfeddwlpa beth oedd cerddoriaeth yramser hyn. rhoddwn yma gyfansoddiad wedi ei gael me^s'n llawys grif o'r drydedd ganrif ar ddeg. -_- n d R—-ö-ä []—»—-*~— n "f.. li t, d~s—_?—zsç d l, _____>_ t, l, --------<S>- ?©---------- - — 0- :ÍEE li ________:__5: l l li li "n f li t -_------- ------------7<S>B~ -•------------------------ -_>- -e— n n 1, 1, :_: :__—?.—_:: f s f s n f s t( d t| d 1| t| d 1| Tua'r amser yma y daethcyfryngau goslefol (chrotn- atic internals) i arferiad gyntaf.