Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

dTijIcIjgralon Hlisoí aí teiîsaiuiciíj Ccrûtiomcfîj n garbtr0ttîtólj #prag. fiV'T^"P1rvr)'RDT'^ A"P V -vrfri/»T? o B^B MTS Ehif90. CYF. IX. HÖ'l. Pris 2c ORIEL Y PRIF FEISTRI. BEETHOVEN. Parhad. Gadawodd cyngorion yr ymwelydd ddylaliwad an- nileuadwy ai feddwl Beethoven. Yn hytrach na böddio chwaeth y werin anniwylliedig, a chymeryd ei goroni yn frenin gan y bobloedd dewisodd gloddio allan i'r oesau dyfodoj fwyngloddiau o feddyliau Cerddorol Gwerthfawrocach na'r aur a'r ophir, gad awodd y gorcbwyl o geis:o cyfansoddi i geisio boddio'r werinieiailì a gydoesent ag ef. Dyna fuasai yn dwyn iddo yntau quick return. Ond boddioni ei chwaeth a'i duedd ei hun a wnaeth; aberthodd gysuron tymorol, gohiriodd ei boblogrwydd hyd nes codai oesau eraill i'w ddeall ai werthfawrogi. Mae'r .«yfansoddwyr a wnaent gynhauaf o'u cyfansoddiadam yn ei amser ef wedà ei llwyr aughofio a u cynyrchion yrun modd; ond bydd enw a cheiddoriaeth Beethoven yn fyw tra parhao seiniau cerddorol doni yn awyr ein daear. Yn y fiwyddyn 1800 yr ydym yn cael Beethoveu yn cyfansoddi ei Oratorio dramayddol Mynydd yr Olewydd. Dywedir maimewn çoedendderwen fawr—yr hon a ymranai yn ddwy gainc tua dwy droedfedd i'r ddaear yn ymyl gerddi mewn parc prydferth palas brenhinol Schonbrunn y cyfansoddudd y gwaith pwysig hwn. Yr unig cyclgan o'r Oratorio hon ag sydd wedi dyfod i sylw yn Nghymru yw yr Haleluiah yr hon sydd erbyn hyn mor boblogaidd a Haleluiah r Messiah ac mewn clasurolrwydd a dyeithrwch ei beroriaeth, ymgyfyd uwchlaw eiddo; a saf yr Oratorio yn hollol ar ei phen ei hun o ran newydddeb ei chynllun a chyfoethogrwydd ei chynghanedd, ac o ran mirein wch a dyeithrwch ei halawon, cynyrcha effeithiau annysgwyliadwy a siomiant gwir fi>ddhaus. Dywedai Beethoven yn y flwyddyn ddiweddaf o'i fywyd ei fod yn gofidio o herwydd iddo drin cymeriad Crist yn rhy dramayddol yn yr Oratorio dau sylw, ac y «arai symud y "bai'' hwnw o honi. Mae yr un arddull ddyeithr a ramantus ac ofnadwy yn y Masses a gyf msoddodd, yn enwelig y Mass in I). Dywed \n\ cerddor am dano " Teimlwn fod ei gerddoriaetn' r/fedd ac anuesgrifiadwy yn ymdyŵallt arnom o ryw diriogaethau gwahanedig o ran lle ac amser i ddiui ddychymygasom erioed yn y nefoedd nac ar y ddaear, Ac cr nad yw y dylanwad yn cynyrchu ynom awydd i fyned ar ein gliniau ac addoli, fel y gwna eiddo Mozart, nac i ehedeg ar edyn serapli i:r nefoe-ld fel y gwna eiddo Handel, eto teimlwn ei fod wedi ein trosglwyddo i ryẅle na wyddom, a'n bod fel Pedr gynt yn awyddus i gael pabdl i drigo yno. Mae byd newydd wedi dyfod i'n golwg, a beth ẅaeth genym am yr hen ? Mae yna ysbryd newydd wedi ei ddeffroi yn ein mynwes ac wedi ein llwyr feddianu—ysbryd yn dylanwadu arnom na wyddom pa fodd, a'i gyfaredd yn ein hudo ,na wyddom i b'la ; nid oes genym allu nac ewyllys i'w wrthsefylì, eith.r cludir ni ganddo, fel Cuin Byron, i dirioj;aeth- au anhysbys ac heb eu darganfod yn y greadigaetb, tiriogaethau lle mae cysawdau ar gysawdau yn gorphwys ac yn dysgwyi mewn tywylìwch a dys, tawrwydd ain eu hadgyfodiad a'a bywyd dyfodol. Yn ei gyfaansoddiadau offerynol — ei sonatas a'i symphonies, yr eistedd ac y gorst'd la ein gwron yn brif, os nad yn unig ymerawdwr yn myd awen a chân. Dywed Reichardt fod Haydn wedi codi iddo ei hun villa hardd a hynod o ddyuumol a bod Mozart wedi adeiladu palasdy cadarn ac ardderchog arno, eithr fod Beethoven wedi codi tŵr uchel p'r mynor goreu, ar ben hwnw, ac mai tori ei wddf a wna unrhyw un ryfygo adeiladu yn uwch na hyny ; ond nid oes achos ofni y gwua neb y cynyg yn fuan. Mae Weber, Spohr, a Mendelssohn, wedì ychwanegu, yn ol eu harddull hwy, bob un ei borth prydferth at yr adeilad, ond nid oes dfm «arwydd eto fod neb am adelladu ynuwcli. Mae offerynau Beethoven yn siarad â'u gilydd ac â'u gwrandawyr, eithr nid siarad fel dyniou ; yr ydym yn cael mwynhad annhraethadwy wrth wrando arnynt yn ysgwrsio, eithr nid y mwyniant, a ddyry Mozart. Pa faint bynag yw Moz ri uwchlitw i ni, y mae bob amser yn ateb i'n heisieu, ac yn cyfarfod â'n dysgwyliadau, ac nìd yw bytli yn inyned yn rh) bell a dyeithr i ni ei weJed a'i ácltt ibod', ond öymet Beethoven ni ymaith gyda syndod, i grwydro Hwybray