Cylchgronau Cymru

" DYSG0GAN D£RW1TDD0N TRA MOR TRA BRYTHON. ItíIIF. 41.] ALBAN HEFIN, 1868. [Cyf. V. TEAETHAWD AR DDYLANWAD ADDYSG AC ARFERION AR FFURFIAD CYMMERIÂD, Dŷwed y Gwr Doeíh fod "enw da yn well nagenaintgwerthfawr;'' ac fel/y y mae mewn gwirionedd, y trysor penaf ag y dichon i ddyn ei feddiannu yw cymmeriad, neu enw da. " Mwy dymunol yw nag arian; a'r holl bethau djmunol nid ydynt gyffelyb iddo." Cymraeriad sydd yn rhoddí urddas gwirion- eddol ar dcîyn: ae yn ei gymmeriad y gali ef Wir ragori,—mewn gair, nis gall fod yn ddyn neb gymineriad. Yng nghyfrif y fcyd, cyf- oeth ac anrnydedd a ystyrir fel y nodau, a'r pjif nocìau teilwng i ymestyn atynt; a mawr ydyw'r ymdrechion a wneir i'w cyrhaeddyd, ae i ragori ynddynt. Ond y mae y rhai hyn yn anrhaethol fyr o fod yn nodau teilwng o I greadur rhesymol, ysbrydol, ac anfarwol; o blegid y mae gan ddyn feddwl ac ysbryd, ac y mae iddo allu rhagori yn ei ysbryd, neu yn ei gymmeriad—fod ysbryd rhagorol ynddo, yn fil mwy o orchest ac anrhydedd iddo na phe ennillai deyrnas. Rhagoriaeth dyn ar yr " anifail a ddy- j fethir" ydyw fod ganddo ysbryd, a rhagor- j laeth y naill ddyn ar y Jîall yw rhagoriaeth ysbryd. Trwy, neu y?i, ei gymmeriad, gall "yn feddiannu y rhagoriaethau penaf a berthyn i'r natur ddynol; i'e, yn wir, i'r Duw j mawr ei hunan. Gall debygoli i Dduw mewn santeiddrwydd, cyfìawnder, a daioni; ond nis gaü ymdebygoli iddo yn ei briodoì- iaethau hanfodol, megys, Hoilalluogrwydd, Hollwybodaeth, Hollbresennoldeb, &e.; a phe gaìlai, ni byddai hyny yn gysur nac an- ihydedd yn y byd iddo, ond yn hytrach i'r gwrthwyneb; o blegid y mae y diafoì yn debyg iddo i raddau helaeth iawn yn y pethau hyn, a diammheu ei fod i'r graddau hyny yn fwy truenus ac annedwycld. Cymmeriad ydyw sail cysar, llwyddianí, dyrchafiad, a defnyddioldeb dyn. Yng ngoleuni ei gymmeriad y mae i gael edrych arno yn y byd, ac i dderbyn parch ac an- rhydedd cjfatebol i'w deiîyngdod ; ae nid yn unig hyny, ond yng ngoìeuní ei gymmeriad y mae i wynebu'r frawdle fawr y dydd diwedd- af, i fod yn wrthrych sylw ac edrychiad hoJI luoedd nefoedd, daiar, ac uifern; ac i gaeî ei goroni yn eu gŵydd âg anniöanedîg goron gogoniant, neu ynte ei wisgo â chywilydd a gwarth tragywyddol: a gall i'r hyn a gym- meradwyir yn y byd, fel daioni a rfcinwedd, gael ei goìlfarnu yn y " dydd hẅnwM feî y ffieidd-dra a'r atgasrwydd mwyaf, ger bron y Barnwr cyfîawn, yr hwn y mae ei Iygaiä