Cylchgronau Cymru

Y SEREN ORLLEWINOL. vp. XV.] HHAGFYÍÍ, 1858. [Rhif. I64. CHYDIG 0 EIRIAU PERTHYN- OL I RYFEL. GaN JAMES HENRY, M. D., DUBLIN. O "SEREN CVIURU.' ^Wy y^àÿn ynZs yn g°rwedd y° as°s rw sil- yn ^ 7 Môr Werydd, er ys amser maith fiçSü ei ei* trigfanu gan ddynion yn pro- WalK cllredu y grefydd Gristionogol. Y gau yn §"awsant eu dysgu a'u gorchymyn d^r u %dd bur a santaidd, i dalu da am a c J" a byw yn heddychlawn â phawb ; Wtie.?nieryd yn reol i'w hymddygiad, o \vneJ pr i eraill fel y dymunent i eraili oe^j tàdynt hwythau. Gan mai hyn SWyrll au a gorchymynion ein II ar- efe [.r1 Iesu Grist, y rhai a draddododd frif0i ddysgyblion yn y modd mwyaf di- y fjj',Serchiadol, ac awdurdodol; a chyda fydde + d ornadwy, os na faddeuir i'r rhai Ua ẅn , yu camweddu yn eu herbyn ihwy, Yn" llwythau. lawnenîWr' ^001 yr yuysoedd uyn a gyf- tûodci , 0rcu.ymyu eu Meistr dwyfol yn y allu ajf rtlrefn gaûlynol. Hwy a gadwent i ddau°^ ar for a tuir> yn cynnwys yn agos ^aQfoCan m11 ° ymiaddwyr' y rnai a ^yi'ai1161^ i'r gogledd, ac i'r deau, ac i'r ac i J?> ac i'r gorllewin, i ladd a Uosgi, Oedd a ^strywi°- A rhai o'r bobl hyn yd- êynaii > aed, yn saethu a brathu gyda'u gefna a u bidogau; ac eraill 0 honynt ar ŷri bar Ceffylau, a chanddynt waywffyn a W,°.r a chleddyfau wrth eu hochrau, tfi bv<í<iiylllau ar fiaen eu cyfrwyau; ac ™aai i neb ddianffc a ffoi ' fceáfifo!"* *■ nen ddiangc a ttoi rhag y ett hol^/1"' y marchogwyr a garlament ar y lieircif^y0^ ^an eu satnru dan garnau % a'n a'u tori yn ddarnau â'r cleddyf- ^ y b0bia?nu a'r llaw-ddrylliau. A gelw- affog í uyn a ddanfonent allan y dynion •íí addf^11 yn Gristionogion ; dysgyblion n^yrdì ar trugar°gIesu> acyr oedd ristion °^ eu nunain yn cael eu galw yn \c add°g+10n' allawero'r rhaialaddent Ẅrist^ rywient oeddynt eu brodyr yn î1 *aÌ2? yr ynysodd hyny °edd a gyn- f flegran ?Ü Sanddynt, y rhai a alwent yn Wym ' ac arfogasant longau mawrion C^»'?.an eu danfon i America, ac i'r •r». XV. Aifft, a Syria, ac i'r India, ac Arabia, ac i China, a Thwrci, ac i Ffraingc, ac i'r Ysbaen, a Phortngal; a hwy a'u hangor- asant ar gyfer trefydd masnachol y gwled- ydd hyny, a chan ymarllwys eu cyflegrau ar draws gwelydd y tai, nes eu chwilfriw- io i'r llawr, a rhai o'r bwledau oeddent boethion, y rhai a osodent y tai lle y dis- gynent ar dân ; ac eraill o'r pelenau oedd- ynt yn gau, ac wedi cu llanw tu fewn â phelenau manach, pylor, &c; a'r rhai hyn a chwilfriwient lle disgynent, gan ladd a dystrywio y cyfan 0 amgylch. A thrwy y moddion hyn, lluaws mawr 0 wyr, gwrag- edd a phlant, gawsent eu lladd ; a llawer a glwyfwyd, ac a anafwyd dros eu bywyd- au; a llawer a fuont farw yn druenus o'r clwyfau a dderbyniasant; a llawer eraill a wnawd yn garcharorion, gan eu cario i gaethiwed yn mhell o'u tir genedigol; a'r lluaws a ddiangasant gyda'u bywydau a u rhyddid, a gollasant eu holl eiddo, gan gael eu gyru yn grwydriaid 0 amgylch y ddaear, heb le i roddi eu penau i lawr, gan alaru ar ol eu cyfeillion lladdedig a'u perthynasau. A phan gyrhaeddai y new- ydd am y gorchestwaith i'r ynysoedd, mawr iÿddai y llawenhau yn mhlith yr holí bobl, gan anghofio dyoddefiadau, a chlwyf- au, a marwolaethau, eu milwyr eu hunain, heb eu cyfrif 0 un canlyniad, gan mor fawr oedd eu llawenydd am y drygedd oeddynt wedi beri i eraill. Ac yn eu llawenydd, hwy.a oleuent eu ffenestri a'u tai, gan fynu arddangosiadau gorwych, a dynwar- ed brwydrau. A'r bobl hyny oedd a'u galwedigaeth yn eu gorfodi i fod gartref, gan eu lluddias i fyned gydaybyddinoedd, a bod yn dystion o'r lladdfeydd gwirion- eddol, a ymhyfrydent wrth ganfod yr ar- ddangosiadau a'r brwydrau dynwaredol hyn; a gwŷr, gwragedd, a phlant a gyrch- ent i'w canfod hwy, ac a ymbleserasant mewn clywed tanio y mwsgedi, a chwifiad y cleddyfau, rhuthriad y meirchfilwyr, rhai yn ffoi ac eraill yn ymlid, ac eraill yn gor- wedd fel meirwon, fel pe buasai yn yinladd- fa wirioneddol. Ac yr oedd yn ddyledswydd ar brif lywodraethwr yr ynysoedd hyny i 0falu fod yr holl filwyr a'u cadbeniaid bob am- ser yn barod i dywallt gwaed, ac i loso-i ac i ddystrywio ar fynyd 0 rybydd; ac h&e- fyd íbd eu pylor yn sych bob amser, a'u 35