Cylchgronau Cymru

Chwiliwch trwy dros 450 o deitlau a 1.2 miliwn o dudalennau

Y SEREN ORLLü I Cyf. XXI.] IONAWR, 1864. TEniF. 264. ORIAU HAMDDENAWL. GAN P. L. DAYIES. ¥ Chioechfed Awr.—Genedigaeth Crist. "Ac wedi geni yr Iesu yn Bethlehem Judea. yn «yddiau Herod frenin, wele doethion a ddaethanl o'r äwyrain i Jerusalem, gan ddywedyd, Pa lc y inae yr •hwn a anwyd yn frenin ýr Iuddewon 1 •cnnys gwolsom «i seren ef yn y dwyrain, a daethom i'w addoli et.— Ond pan glybu Herod frenin ef'e a gytf'rowyd, a hòll -Jerusalem gydag ei " Math. 2. 1—3. Pwngc.—Duw yn gwneud defnydd o'r materol, er t-yioys dynion at yr ysbrydol. Gan fod amryw fisoedd bellach wedi myned heibio er pan yr yraddangosodd y " Bummed Awr Hamddenawl," priodol fyddai i ni í'wrw adolygiad dros yr hyn a f'u dan sylw geuym yr asnser hyny. Nod- asom ein bod yn cymeryd y seren a wel- odd y doethiou yn y dwyrain i gynddrych- ioii y materol, a'r hwn a anwyd yn Frenin yr Iuddewon i gynddrychioli yr ysbrydol; ac fod arweinyddiad y doethion trwy gyfrwng y blaenaf, i dalu addoliad i'r olaí^ yn profi y gosodiad fod " Duw yn gwneud defnydd o'r materol er tywys dynion at yr ysbrydol." Yn mhellach, gwnaethom y gosodiad hwn yn achlysur i osod gerbron y darllenydd fraslun o ddaliadau yr am- í*ywiol bleidiau athronyddol sydd yn y byd o berthynas i'r materol a'r ysbrydol. Nod- asom bedair o bleidiau, i ba rai y perthyna •amryw fân-ganghenau, pa rai ydynt yn co- leddu golygiadau tragwahanol ar ypwngc 4ansylw; sef y rhai ydynt yn gwadu fod nnrhyw gyssylltiad rhwng y materol â'r y>=brydol~.yv atheistiaid haerllug; y rhai ydynt yn cymysgu y materol a'r ysbrydol- yn gwneuthur y tnaterol yn uwchraddol ì r ysbrydol--y materoîydd Epicuraidd; ac yn ddiweddaf, cawn nodi y rhai ydynt yn cydnabod yr ysbrydolynuwchraddol ■t r materol~jv athronwyr Gristionogol Wrth ddywedyd athronwyr Cristionogol, nid ydym yma am gyfleu y dybiaeth fod y prawfion o uwchraddoldeb yr ysbrydol ar í y materol yn gyfyngedig i'r gyfandraeth Gristionogol, ac nas gellir profi cywirdeb yr athrawiaeth neu y syniad hwn trwy ym- resymiad athrònyddol. 0»d yr ydym yn ei dynodi felly o herwydd fod y fath gyd- syniad perffaith rhwng y prawfion athron- yddol o uwchraddoldeb yr ysbrydol i'r ma- terol ág ógwyddorion cyfredin y gyfun- fyr'. XXI ' 2 draeth Gristionogol. Ac y mae perffaith gydsyuiad y gyfandraoth athronyddol hon ag egwyddorion crefydd ddatguddiedig y Beibl yn pro'iì cywirdeb y golygiad fÖÛ J greadigaeth á'n Beibl wedi deilliaw oddi- wrth yr un Awdwr, lel mae y gwir athron- ydd yn cael ei orfodi i gredu trẃy ei èr- thyhiadau cyfreithiol (legal deductions) oddiwrth ei ymchwiliadau ,anianyddol, fód y bydysawd yn effaith creadigol y Meddwl anfeidrol, ac fod pob deddf faterol yn y greadigaeth dan lywyddiad parhaus yr un Meddwl hwnw; ac felly hefyd y gorfodiry Cristion i gredu yr un gwirionedd, trwy èi ymchwiliad i athrawiaethau crefydd ddat- guddiedig. Felly gwna yr athronydd, yr hwn a dreidêia i mewn i addysgiadau an- ian yn íawn, gyrhaedd yr un syniadau a'ra y berthynas a hanfoda rhwng y Oreawdwr â'r greadigaeth ag y mae y Beibl yn dyst- iolaethu fod yn hanfodi rhyngddynt. *Di- chon na fydd syniadau yr athrouydd ra'or oleu, eang, ac ymarferol ag eiddo efrydydd y Beibl, ond byddant yn berffaith gydunol raor bell ag y mae gwybodaeth yr athron- ydd yn myned. tìwir fod llawer o'r yra- adroddion a ddefnyddir yny Beibl er go's'- od allan airêdangosiadau natur yn hollol anghysson raewn iaith â dadblygiadau cel- fyddydol, ac yn ein gorfodi igydnabod nad oeddentsyniadau yr ysgrifenwyr ysbrydol- edig yn*gywir .yn y petbau hyny. Ýn ol barn yr hynafiaid, yr oedd yr wybr yn ddefnydd tryloyw a sylweddol, a phan y <3ysgynai gwlaw, golygid ei fod yn dylífo trwy ffenestri neu dỳllau yn y ffurfafen ; ac y mae iaith y Beibl yn cyduno â'r dybiaeth hon yn aml; megys, er enghraifft, yn ha- nes y diluw, lle y dywedir fod " ffenestri y nefoedd wedi'eu hagoryd," &c. Ond nid yw yn angenrheidiol proíì yn bresennol fod y dybiaeth uchod yn anghywir, ac nad oes dim ond awyrgylchcliryn amgylchynü y ddaear, yn yr hwn y nofia y cymylau mewn gwahanol raddau o uchelder oddi- wrthi. A ydym ni i olygu oddiwrth hyn fod yr ysgrifenwyr santaidd wedi amcantí dysgu ffaith am y wybrddychymmygol,yn- te eu bod yn cyfaddasu eu hiaith i'r dyb- iaith gyffredin wrth roddi hanes y diluẁ, heb amcanuprofi/od y wybryn ddefnydd sylweddol, nac i wadu hyny, ond yn unig ei bod yn cydymffurfio roewn iaith â'r dyb- iaith gyffredin ? Barnwn yr ©laf, e&pys